Deel 15 Hé zus, jij hebt makkelijk praten

Theedrinken voor de Engelsen is eigenlijk een picknick binnenshuis. Alice Walker 1944 – Schrijfster en feministe

De zussen Esther en Linda schrijven columns over de vier talen die op de ABC-eilanden worden gesproken. Het bijzondere aan de column is dat er een vijfde taal in de column is verwerkt. Het is dus niet alleen Nederlands, Engels, Spaans en Papiaments, maar ook gebarentaal voor doven. Esther is tolk gebarentaal en Linda geeft les in Nederlands en Engels en spreekt goed Spaans. De reden waarom ze schrijven is dat het best bijzonder is dat op de eilanden minimaal vier talen worden gesproken.

Hé zus,  

Weet je waar ik letter en figuurlijk van smul als ik over talen nadenk? Dat woorden vaak iets zeggen over de cultuur van het land. Ik leg het even uit. Omdat ik het over smullen heb, neem ik het woord toetje als voorbeeld.

Je weet dat in de Nederlandse supermarkten de schappen vol liggen met desserts versierd met nootjes, gebakken appel, chocoladeballetjes en zelfs stukjes Twix-reep. Het ene toetje is nog meer opgedirkt dan het andere nagerecht. Dat brede assortiment komt natuurlijk door de enorme consumptie van zuivel. Zeg je melk, kaas, yoghurt, vlaflip dan zeg je Nederland. Ik vind het grappig dat dessert, nagerecht en toetje hetzelfde betekenen en toch weer elk een nuance in zich hebben. Ik heb wel gemerkt dat de kwaliteit van het eten en de plek waar ik eet mijn keus voor het woord bepaalt. Voor mij staat het woord toetje op nummer 1, omdat het aangeeft: doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg. Dat is toch echt wel typisch Nederlands. De twee andere woorden klinken voor mij wat chiquer. Toetje vind ik ook leuk, omdat het ook het gezicht van een kindje betekent. 

Denk ik aan een zoet toetje gestut met koekjes die lange vingers heten dan drink ik er graag thee bij om de koekkruimels weg te spoelen. Een thee in een restaurant bestellen is een fluitje van een cent, maar in Spanje was het voor mij lange tijd een raadselachtig proces. Als ik thee bestelde, vroeg de serveerster altijd of ik ’tè’ of  ‘infusión’ wilde. Ik dacht steeds: waarom zegt ze steeds twee woorden? Ik wilde gewoon een kopje thee, meer niet. Ik begreep er geen snars van, want alle thee was voor mij thee. Niet dus voor de Spanjaarden, die alle aparte thee-smaakjes infusión noemen. Dat zegt niet zoveel over de cultuur van Spanje, denk ik, want het zijn toch meer koffiedrinkers.

In Engeland is dat toch wel another cup of tea. Daar is het woord ’tea’ bijna een heilig woord. Ik hoorde daar continu om mij heen ‘Let’s have a tea in plaats van let’s take a tea’. Niet voor niets drinken ze het de hele dag door. Het gemiddelde komt op zo’n vijf kopjes per dag. Ik moet er nu al van plassen. Wat mij verbaasde, is dat het woord tea niet alleen voor de theeblaadjes en voor de hete drank staat, maar dat het ook een dagelijkse (kleine) maaltijd betekent waarbij perfect gezette thee wordt gedronken. En dat doet men met 100% precisie. Zet geen vraagtekens neer op hoe een Brit zijn thee zet, want dan jaag je hem op de kast. Dat een warm drankje verheven is tot kunst en waar ook nog eens een maaltijd omheen is gedrapeerd, is toch op zijn zachts gezegd: ‘Peculiar, isn’t?’ Dat zegt ook weer iets over Engelsen namelijk dat ze eigenzinnig zijn. 

Hey Zus!

Nou daar zeg je wat, dat ‘tea’ in het Engels een hele maaltijd betekent en voor ons gewoon een koppie thee. Trouwens, dat woord ‘infusion’ in het Spaans geeft mij ook niet het gevoel dat ik lekker op m’n gemak zit hoor!  Het klinkt een beetje militaristisch. Ik zou nooit raden dat het iets thee-achtigs betekent!

In de gebarentaal heb je een hele bekende verwarring. Als jij ‘mafkees’ wilt gebaren, gewoon op je eigen manier, dan maak je een half rondje van je hand en dat beweeg je zo voor je voorhoofd alsof je een vliegje vangt, toch? Nou, dat gebaar betekent in de gebarentaal: ‘begrijpen’. Dat is bijna het tegenovergestelde! In een vergadering op Teams zitten mensen die nog niet gewend zijn aan de gebarentolk ook heel raar naar mij te kijken als ik ‘begrijp je het?’ vertaal. Dan denken ze dat ik tolk dat iemand gek is. Begrijp je wel…

Die verwarring heb ik ook met het woord ‘sushi’ (vies) in het Papiaments. In het begin dacht ik dat iedereen het had over Japans eten in een sushi bar en als ik het woord nu hoor kan ik niet anders meer denken dan dat het vies betekent. Totale chaos natuurlijk als we hier lekker aan het kletsen zijn en iedereen alle talen door elkaar gebruikt: 

• Ga je mee sushi eten? 
• Uh, vies eten… je bedoelt een vette bek halen? 
• Nee niet bèk, we gaan niet ‘terug’! 
• Oh wacht, vette bek is gewoon een frietje halen? Oh, ik zeg altijd een patatje.
• Patatí patatá, laten we gaan, ik heb honger.
• Wat is nou weer patatí patatá, is dat Papiaments? 
• Nee ‘patatí patatá’ betekent ‘blablabla’ in het Papiaments. 
• Weet je wat, we bestellen een pizza. Dat snapt iedereen…
• Ja, en dan nemen we daarna zéker een toetje met een kopje thee.

Lees ook de columns:

• 
  Auke op zondag: Van cadeautjes en beloftes
• 
  Auke op zondag: Indrukwekkend
• 
  Auke op zondag: Duidelijke taal
• 
  Auke op zondag: Over de voordelen van een nadeel
• 
  Auke op zondag: Van coalities en de status quo
• 
  Auke op zondag: Water
• 
  Auke op zondag: Van Fryslân Oerein en de UPB
• 
  Auke op zondag: Åland ~ Bonaire in koud water 
• 
  Auke op zondag: Aandacht
• 
  Auke op zondag: Bij het koninklijk bezoek