Auke op zondag: De ander

‘Ze vinden dat ik veranderd ben”, zegt Gilberto Morishaw. “Ze zeggen: b’a kambia of dat ik makamba ben geworden. Op mijn eiland ben ik de ander, maar in Nederland hoor ik er óók niet bij.’*

Op 17 oktober jl. was Morishaw de gespreksleider op een bijeenkomst georganiseerd door stichting WeConnect en Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Onder de naam Diaspora Dialogen: Bou di Watapana! kwamen Caribische studenten en young professionals bij elkaar om te praten over hun leven in Nederland.

Een opvallende conclusie van de avond was dat het de jongeren dwarszit dat ze bij een bezoek aan hun thuiseiland niet meer als dezelfde persoon worden gezien als ze een tijd in Nederland wonen.

De Caribische jongeren zijn niet de enigen die last hebben van dit fenomeen. Mijn vriend Mo is net terug van drie weken Marokko. 

‘Natuurlijk bezoek ik ook familie. Maar een paar dagen is genoeg. Want ze zien me toch als Hollander. ‘Ik ben verkaasd’, zegt mijn oom.

Ook op kleinere schaal vindt dit fenomeen plaats. Als je van je kleine dorp naar de stad verhuist en je jaren later weer terugkomt, word je ook aangekeken. Je bent veranderd. Je hoort er niet langer bij.

De filmer Edgar Reitz van de serie Heimat dacht dat het mooi zou zijn als hij weer terug zou gaan naar zijn geboortedorpje in Zuid-Duitsland na zijn carrière. 

Maar al snel had hij in de gaten dat hij werd beschouwd als buitenstaander, uit de grote stad nog wel. En dus zou hij alles wel beter weten en begreep hij niet zo veel meer van het gewone leven. Reitz was de ander geworden. De terugkeer leverde een wat bittere bijsmaak op voor Reitz.

Dit beeld werd tijdens de bijeenkomst bevestigd door D66-Kamerlid Jorien Wuite. ‘De eilanden zitten niet te wachten op kritische stemmen. ‘Blijf maar weg’, is vaak de teneur.’

De eilanden zijn conservatief, concludeert mevrouw Wuite. 

 ‘We scoren heel erg laag als het gaat om innovatie. Dat komt omdat we onze jeugd exporteren. We zouden ons meer moeten focussen op braingain in plaats van braindrain.’

Reacties op sociale media naar aanleiding van de avond in Pakhuis de Zwijger kenden de vertrouwde geluiden.

De een vindt het maar gezeur en stelt vast dat je zelf verantwoordelijk bent voor de keuzes die je maakt, een ander wijst op de psychologische nasleep van de koloniale geschiedenis en een derde brengt de gevolgen van het verschil in huidskleur naar voren.

Ook schreef iemand dat het misschien een idee is om dit soort avonden op de eilanden te organiseren. Met als reden: ‘Om de thuisblijvers op te voeden.’

Waarmee zij onbedoeld naar het unheimische gevoel verwees waar Edgar Reitz tegen aanliep toen hij naar het dorpje in Beieren verhuisde. De dorpsbewoners zagen hem, de Ander, als betweter.

WeConnect is van plan om volgende jaar een vervolg op dit thema te organiseren. 

Misschien is er meer nodig dan een thema-avond organiseren.

Het motto van een mogelijk vervolg gaf een 28-jarige studente die avond:

‘Maar als we elkaar waarderen, kunnen we wel samen vooruit.’

Auke van der Berg schrijft sinds 2015 op zijn persoonlijke blog Ikki’s eiland waar hij inmiddels ruim 600 verhalen heeft gedeeld. Zijn eerste boek ‘Ikki’s eiland. De horzel van het koninkrijk I.