Door René Zwart

Het Kabinet Rutte III lijkt als het om Caribisch Nederland gaat vooralsnog meer te investeren in pr voor zichzelf dan in het daadwerkelijk aanpakken van schrijnende sociaal-maatschappelijke achterstanden op de eilanden. In het regeerakkoord klonk het nog veelbelovend: ,,Voor de inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba heeft Nederland een bijzondere verantwoordelijkheid.” De nieuwe coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie beloofde het niet bij mooie woorden alleen te laten, maar er ook de benodigde financiën bij te leveren. Nauwelijks 3 maanden later maakte het kabinet bekend inderdaad 30 miljoen euro te hebben gereserveerd voor ‘het verbeteren van het economisch perspectief, onder meer door het versterken van de infrastructuur en het terugdringen van armoede’. De Bestuurscolleges werden aangespoord met plannen te komen. Vrijdag heeft de ministerraad de projecten aangewezen die in aanmerking komen voor een bijdrage uit de regio-envelop zoals het potje van 30 miljoen officieel heet.

Velen zullen gedacht hebben dat het geld min of meer naar rato van de bevolkingsomvang over de eilanden zou worden verdeeld. Dat blijkt niet zo te zijn. Bijna de helft (13,5 miljoen) gaat naar het kleinste eiland, het 1.800 inwoners tellende Saba dat langs deze weg aan een nieuwe haven wordt geholpen. Het is de Sabanen gegund. 7 miljoen is toegekend aan Sint Eustatius (3.800 zielen). Voor de 19.500 Bonairianen resteert er minder dan een derde: 9,5 miljoen. Op zichzelf een welkome geste, maar toch is de conclusie dat Bonaire er bekaaid van af komt. Het heeft er alle schijn van dat het eiland op deze manier de rekening gepresenteerd krijgt voor een Bestuurscollege dat tot in zijn diepste vezels door Den Haag wordt gewantrouwd. Deze ‘straf’ komt niet helemaal als een verrassing. Al in het regeerakkoord stond dat er alleen (extra) geld wordt uitgetrokken als er sprake is van goed bestuur en financieel beheer. Door staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Raymond Knops en andere bewindslieden is die voorwaarde keer op keer – zowel in brieven als mondeling – herhaald. Om die reden is het nog zeer onzeker wanneer de voor Bonaire gereserveerde 9,5 miljoen daadwerkelijk besteed gaat worden. Dat gebeurt pas als goed bestuur is geborgd. Dat moment kan lang op zich laten wachten: tot nu toe heeft het BC er geen blijk van gegeven onder de indruk te zijn van roep van Knops, de rijksvertegenwoordiger, het College financieel toezicht, de Nationale Ombudsman en het complete maatschappelijk middenveld van Bonaire om deugdelijk bestuur. Het treurige is dat de burgers het slachtoffer zijn. Het wegwerken van binnen Nederland onaanvaardbare achterstanden op het gebied van huisvesting, infrastructuur, economische ontwikkeling en sociale voorzieningen – die door toedoen van de compassieloze kabinetten Rutte I en II alleen maar zijn toegenomen sinds 2010 – blijven door de voortdurende patstelling nog langer uit. De uitleg die het kabinet aan de in het regeerakkoord vermelde ‘bijzondere verantwoordelijkheid’ geeft strekt kennelijk niet verder dan dat de bewoners bij afwezigheid van goed lokaal bestuur de pot op kunnen.

Bij het besluit van de ministerraad hoe de 30 miljoen verdeeld wordt kan nog een kanttekening worden geplaatst. De 7 miljoen die bestemd is voor het tegengaan van erosie op Statia draagt niet bij aan de aanvankelijk geventileerde doelstelling van het fonds. Het beschermen van de kust tegen verdere afkalving kan moeilijk worden verkocht als een economische stimulans of armoedebestrijding. Hetzelfde geldt voor 5 miljoen die klaar ligt voor het structureel veiligstellen van de brandstofvoorziening op Bonaire. Dit soort uitgaven dient te geschieden uit de reguliere begroting van de verantwoordelijke ministeries die daarvoor een post onvoorzien hebben.

Dat voor deze projecten niettemin een flinke greep uit het potje van 30 miljoen wordt gedaan zegt veel over de Haagse schrieperigheid die de BES-burgers zich al sinds 10-10-10 moeten laten welgevallen. Fijn is dat er 2,5 miljoen is ten behoeve sociale huisvesting op Bonaire en nog eens 2 miljoen voor landbouw, de renovatie van het slachthuis en arbeidsbemiddeling, maar die bedragen zijn in relatie tot de ernst van de actuele situatie druppels op een gloeiende plaat.

Dat heeft het kabinet er niet van weerhouden een juichend persbericht inclusief videofilmpje over zijn eigen goedgeefsheid te verspreiden, net zoals het kortgeleden ook al deed bij de bekendmaking van de vage en materieel weinig voorstellende maatregelen in reactie op het rapport over het bestaansminimum op de eilanden. Zolang ongeveer de helft van de inwoners van Caribisch Nederland inmiddels bewezen onder de armoedegrens leeft doet Den Haag er verstandig aan een toontje lager te zingen. Met pr-praatjes vul je niet de gaten in de daken en de wegen en al helemaal geen lege magen.