DEN HAAG – De Nederlandse regering streeft naar uitbreiding van het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden naar het Caribische deel van Nederland, met name voor het Papiaments op Bonaire. Dat schrijft de minister van Buitenlandse Zaken, Hanke Bruins Slot aan de Tweede Kamer.

Dit initiatief, dat in 1996 al werd goedgekeurd voor het Europese deel van Nederland, is recentelijk ter stilzwijgende goedkeuring voorgelegd aan de Tweede Kamer.

Het voornemen van de regering is om het Papiaments onder de toepassing van deel III van het Handvest te brengen, wat inhoudt dat specifieke maatregelen getroffen moeten worden voor de bevordering en bescherming van deze taal. 

Vraagtekens

Maar het advies van de Afdeling advisering van de Raad van State van het Koninkrijk plaatst vraagtekens bij de haalbaarheid van deze ambitieuze stap. Volgens het advies is het niet overtuigend dat de voorgestelde lijst van maatregelen het vereiste minimumaantal van 35 maatregelen behaalt. 

Daarom adviseert de Afdeling de regering om voorlopig alleen deel II van het Handvest toe te passen en nader te onderzoeken welke maatregelen realistisch en toepasbaar zijn.

Bestuursafspraak

Tegen het advies van de Raad van State in, kiest de regering ervoor om niet alleen de verplichtingen onder deel II na te leven, maar ook die onder deel III van het Handvest aan te wijzen en te beschermen met aanvullende maatregelen. 

Deze beslissing is in lijn met een bestuursafspraak die benadrukt dat het Papiaments op Bonaire onder druk staat van andere talen en daarom bescherming verdient. De regering is van mening dat voor de erkenning van het Papiaments op Bonaire onder deel III van het Handvest een voldoende aantal van 36 maatregelen uit dit deel gekoppeld kan worden aan bestaande wettelijke regelingen en vigerend beleid.

Deze ontwikkeling roept vragen op over de effectiviteit en haalbaarheid van het initiatief. Met name de discrepantie tussen de aanbevelingen van de Raad van State en de beslissing van de regering geeft aanleiding tot discussie over de realistische uitvoerbaarheid van de voorgenomen maatregelen. 

Terwijl de uitbreiding van het Handvest naar het Caribische deel van Nederland en de nadruk op het Papiaments op Bonaire een belangrijke stap kunnen zijn in de erkenning en bescherming van regionale talen, blijft de praktische implementatie en impact van deze beslissing een punt van zorg, aldus de Raad van State.

Inventarisatie 

In het onderwijs wordt het Papiaments al geïntegreerd, met aandacht voor de taal en cultuur in het primair en voortgezet onderwijs. Het Papiaments is een aangeboden vak en wordt ondersteund door de Wet voortgezet Onderwijs 2020. Op de Universiteit van Curaçao is er de mogelijkheid om een opleiding tot leraar Papiaments te volgen, waardoor het onderwijs in deze taal verder wordt versterkt.

Op juridisch gebied heeft het Papiaments een belangrijke rol, vooral in strafrechtelijke en civiele procedures. Gedaagden en eisers hebben het recht om de taal te gebruiken, ondersteund door tolkdiensten. Het Gemeenschappelijk Hof van Justitie blijft streven naar meer lokale rechters en de zogenaamde ‘Caribisering’ van het rechtssysteem.

In de bestuurlijke sector wordt het gebruik van het Papiaments bevorderd in communicatie met overheidsinstanties. Officiële documenten kunnen in het Papiaments worden gepubliceerd, en de taal wordt ook gebruikt in vergaderingen van de eilandsraad.

De media op Bonaire bieden reeds inhoud in het Papiaments, zowel in kranten als op televisie en radio. De Mediawet BES ondersteunt deze praktijk en legt geen beperkingen op aan uitzendingen in het Papiaments.

Op cultureel gebied ligt de focus op het behoud en de ontwikkeling van Papiamentstalige uitingen. De bibliotheek van Bonaire heeft een uitgebreide collectie in de taal en organiseert cursussen. Er wordt samengewerkt met het Letterenfonds om meer werken in het Papiaments te vertalen en lokale auteurs te stimuleren.

In het economisch en sociaal leven zijn er geen beperkingen op het gebruik van het Papiaments. De wetgeving en praktijk bevorderen het gebruik van de taal in handelsverkeer en binnen organisaties. Er worden activiteiten georganiseerd ter bevordering van het Papiaments in verschillende economische en sociale sectoren.

Dit alles wijst op een sterke inzet om de positie van het Papiaments op Bonaire te versterken en te beschermen tegen de druk van andere talen. Met de voorgestelde maatregelen en de bijbehorende wettelijke regelingen streeft de regering naar een volledige bescherming van de taal, in lijn met het Europees Handvest.