Kunst is bijna altijd onschadelijk en welwillend, het wil niets anders zijn dan een illusie.Sigmund Freud, Oostenrijkse psychiater 1856-1939

De zussen Esther en Linda schrijven columns over de vier talen die op de ABC-eilanden worden gesproken. Het bijzondere aan de column is dat er een vijfde taal in de column is verwerkt. Het is dus niet alleen Nederlands, Engels, Spaans en Papiaments, maar ook gebarentaal voor doven. Esther is tolk gebarentaal en Linda geeft les in Nederlands en Engels en spreekt goed Spaans. De reden waarom ze schrijven is dat het best bijzonder is dat op de eilanden minimaal vier talen worden gesproken.

Hé Zus, 

Kan jij je nog die tekening herinneren van vroeger dat je het gezicht van een jonge vrouw zag en als je vanuit een ander oogpunt keek het een oude vrouw werd? De eerste keer vond ik het fascinerend! Of de tekeningen van de kunstenaar Escher waarbij ik ongelofelijk snel de draad kwijtraakte, omdat ik nooit begreep waar een trap begon en eindigde. Oh ja, en ken je die van Freuds gezicht nog waarin een naakte vrouw te zien is? 

Ik moest vandaag aan die optische grapjes denken toen ik vanmorgen naar de radio luisterde. Misschien denk je nu: wat heeft muziek met illusie te maken? Ik dacht namelijk zo. Als gezichtsbedrog bestaat dan bestaat gehoorbedrog natuurlijk ook, ondanks dat het geen bestaand woord is. Maar eigenlijk is een nieuw woord niet nodig, want we hebben Mama Appelsapjes met dank aan het nummer Wanna Be Startin’ Somethin’ van Michael Jackson. Hij zingt: ‘mama say mama sa mama macusa’ maar je hoort: ‘mama se mama sa mama appelsap’. Op internet stikt het van de grappigste, raarste en smerigste Appelsapjes, maar de leukste is voor mij toch wel dat Nederlandse zinnetje in een nummer van de zangeres Rihanna, waar ze reclame maakt voor een Nederlands warenhuis. ‘Vis bij de HEMA’. Ik vind hem top!

Ik ben benieuwd of er ook in het Nederlands, Spaans en Papiaments van dit soort psycho-akoestische verschijnselen te vinden zijn die onze oren verleiden. Ken jij ze?

Hey zus, 

Jaaaa, gehoorbedrog, goed woord! Ik dacht vroeger altijd dat Can by me love van The Beatles iets over eten was. Ik zong: ‘ken bami lof’ namelijk…

Nou, nog geen twee dagen geleden heb ik een live appelsapje meegemaakt! Ik stond aan de bar in het café en een man naast me bestelde een colaatje. De barvrouw zette een flesje Polar neer dat hij zonder enig commentaar opdronk. Ik dacht nou ja, dat is raar? Dat moet mij natuurlijk als colaverslaafde niet overkomen, dus ik ging even verhaal halen. Bleek de man in kwestie een ‘Polartje’ te hebben gezegd. Verstond ik niet! Het klinkt bijna hetzelfde en in het woordenboek in mijn hoofd bestaat de Polar niet. Niet in de laatste plaats omdat ik geen alcohol drink dus dan hoor ik snel mijn eigen drankje. Tel daarbij op het Nederlandse verkleinen met -tje aan het eind van een woord en daar heb je de Appelsap! Sorry, Cola. 

Ik ben eens rond gaan vragen op het eiland. En weet je wat ik tot nu toe ontdekt heb? Dat in het Engels, Spaans en Papiaments hier niet veel Mama Appelsapjes bestaan. Maar waarom dan in het Nederlands wel? En daar heb ik na mijn kleine onderzoekje wel een theorie over, hoor. 

Nederlanders horen muziek in alle talen. Dat zit in de cultuur. Franse chansons, Duitse schlagers, Engelse ballads, het stroomt allemaal razendsnel onze oren in. Dus wij hebben eigenlijk een kast met woordenboekjes in ons hoofd. Moet je wel snel de goeie pakken. En wat doe je als je snel moet zijn? Juist, dan pak je je eigen moedertaal. Dus als je niet goed in Frans bent hoor je Patrick Bruel zingen: ‘Ze verkoopt boerenkool, pakt de shampoo erbij’. Terwijl hij echt gewoon dit zingt: 

Se faire prendre pour un con par des gens qu’on déteste. Ik kan het overigens wel net zo zwoel in het Nederlands zingen als hij in het Frans, hè!

Maar terug naar Bonaire, hoe zit het nu met het Papiaments en de Mama Appelsapjes? Zijn die er? Ik heb ze dus nog niet echt goed kunnen vinden, terwijl ik denk dat het hier wemelt van de taalbrua oftewel de taalverwarringen!

Toen we hier net op het eiland waren had ik er de eerste dag al een te pakken!

Iemand zei heel vriendelijk: ‘Kombai?’ tegen me. Ik antwoordde netjes ‘bon’, hoor, maar ik dacht wel ‘kom bij, waarbij’?  Wist ik veel dat het een samentrekking van ‘kon ta ba’i’ was… 😊 En gisteren sprak mijn Spaanse collega op de Whatsapp in: laga mi sa. (laat het me weten) En ik hoorde ‘la camisa’ (het hemd). 

Volgens mij is er nog een hoop te ontdekken hierover. Ik ga wel door met mijn onderzoekje, dus iedereen die leuke verhalen heeft over het misverstaan in het Papiaments, vertel het ons!

Oh ja, de illustratie van vandaag heb je goed gekozen zus, maar ik hoop dat Naja weer snel terug is want ik mis haar tekeningen wel!