‘Referendum? Ik stem een dikke nee’

Drie oudere mannen praten na afloop van de informatiebijeenkomst nog wat na. Het was nuttig te horen wat de referendumcommissie zoal te vertellen had, vinden ze. Of ze al weten wat ze gaan stemmen? Hard gelach. “Een hele dikke NEE!”

Slechts een handjevol mensen zit er donderdagavond in het Sentro di Bario van Nikiboko. Sommige komen uit de buurt, andere van verder weg. “Het was niet goed aangekondigd”, vindt een van de aanwezige mannen. “Ik hoorde het toevallig, heb toen een paar vrienden gebeld.”

Jammer vindt de man, want hij weet zeker: er zijn meer mensen die willen weten welke gevolgen een ‘ja’- of ‘nee’-stem bij het komende referendum heeft. En daarover geeft de commissie vanavond uitleg.

“U heeft in 2004 gekozen voor een ‘lasodirekto’. Daar is door bestuurders de vorm ‘openbaar lichaam’ aan gegeven. Bonaire is deel van Nederland geworden”, legt commissievoorzitter Douwe Boersema uit. Daar is een man in de zaal nog altijd flink verontwaardigd over. “Waarom is ons vóór 10-10-‘10 nooit gevraagd wat we van die invulling vonden?”

Die kans krijgen inwoners nu. Boersema maakt duidelijk: “Bij een ‘si’ blijft Bonaire openbaar lichaam binnen het Nederland. Dan is het klaar. In die structuur wordt er naar Bonaire geluisterd, maar Den Haag beslist.” Al zal het kritische rapport van de Evaluatiecommissie Spies aanleiding geven om enkele zaken anders in te vullen, zo verwacht de commissievoorzitter. “Zegt u ‘no’, dan maakt u duidelijk: dit moet het niet zijn.”

“Dan gaat het lokale bestuur eerst praten met Nederland. Dan komt er een nieuw referendum waarin nieuwe opties worden voorgelegd, bijvoorbeeld integratie, vrije associatie en onafhankelijkheid.”

Een jonge vrouw vraagt zich af: “Als ik wil dat het lokale bestuur meer invloed moet hebben, moet ik dan ‘ja’ stemmen, of ‘nee’?” Commissiesecretaris Valdink: “We geven geen stemadvies. We kunnen alleen aangeven wat de gevolgen van uw stem kunnen zijn.”

De vrouw is niet tevreden: “U zegt net dat op er op basis van het evaluatierapport van de commissie Spies dingen gaan veranderen binnen de huidige structuur. Misschien vind ik dat genoeg. Maar hoe weet ik of dat echt gaat gebeuren? Bestuurders hier zeggen dat Nederland niet luistert. Is dat politiek? Of is dat waar?”

Een betrokken man vult aan: “Ik snap het niet? Hoe kan het dat dezelfde mensen die destijds het akkoord hebben getekend, nu zeggen dat we als eiland niks meer te zeggen hebben?”

Een oudere vrouw maakt intussen druk aantekeningen. “Mashadanki”, bedankt ze de commissie aan het eind van de avond. “Ik weet nu wat ik moet stemmen.”

De drie mannen zijn er ook al uit. Ze hebben slechte ervaringen met Nederland. “Ik heb er jaren gewoond”, zegt een van hen. “Toen werd ik dáár gepest. En dan laten we ons nu op ons eigen eiland pesten?” Een ander vult aan: “En weet je wat het slechtste is? De vastgoedbelasting, van 50 gulden naar 375 dollar! En dat moeten we nu via de computer betalen. Wie heeft hier een computer? Laat het hoe het was. 18 december gaat het over de toekomst van onze kinderen, onze kleinkinderen.” Een meerderheid gaat ‘nee’ stemmen. De mannen weten het zeker. Heel dik nee.

Woensdag 25 november geeft de referendumcommissie voorlichting in Antriol, tussen 19.00 en 20.20 uur, in het Plasa Fransisco ‘Chiku’ Goeloe.

Bron: Amigoe, door Janita Monna