KRALENDIJK – Wageningen Universiteit heeft en duurzaamheidsscenario ontworpen voor Bonaire 2050. Dit scenario vertegenwoordigt een scala aan opties van de richting die Bonaire kan kiezen voor de toekomst.

Reden om te werken aan een duurzaamheidsscenario is de sombere toekomst die wetenschappers schetsen wanneer huidige trends zich voortzetten. Met de ontwikkeling van een toekomstscenario hoopt de uiversiteit mensen te betrekken bij het verkennen van de toekomstmogelijkheden en de gevolgen daarvan voor de samenleving.

De onderzoekers denken dat hierdoor blinddoeken worden verwijderd. Ook zou voorkomen kunnen worden dat Bonaire onbewust in toekomstige situaties die schadelijk en ongewenst zijn, terechtkomt.

Het toevoegen van cijfers aan de vooruitzichten door Wageningen University & Research, helpt mensen zich voor te stellen hoe een wenselijke toekomst eruit ziet en hoe deze te bereiken is.

Uitdagingen

Bonaire staat voor grote uitdagingen, zegt de natuurorganisatie, waaronder het beheren van (massa)toerisme en bevolkingsgroei, het voorkomen van hoge erosiepercentages veroorzaakt door het constante grazen van vrij rondlopend vee, het aanvullen van zoet water in de bodem, het vergroten van het gebruik van hernieuwbare energie, het aanpassen aan zeespiegelstijging en extreme weersomstandigheden, het stoppen van het verlies aan biodiversiteit en het ombuigen van de eenzijdige afhankelijkheid van toerisme.

Over dertig jaar ziet Bonaire er onvermijdelijk anders uit. Huidige trends zullen deze uitdagingen alleen maar vergroten. Welk alternatief kan de uitdagingen verlichten en een betere toekomst bieden voor mens en natuur?

Als de huidige trends zich voortzetten, is de bevolking op het eiland in 2050 twee keer zo groot als nu. Het aantal cruisetoeristen is bijna vervijfvoudigd en de bebouwdekom wordt hiervoor uitgebreid. De vraag naar energie is verdrievoudigd en de vraag naar water is bijna verdubbeld.

Ondertussen wordt de toegang tot zoet water steeds moeilijker en kostbaarder met het drogere klimaat. De vrij rondlopende grazers blijven vegetatie verwijderen, waardoor het landschap verder uitdroogt. De voortdurende uitbreiding van de stad maakt het steeds vatbaarder voor overstromingen en het wegspoelen van land.

Het land wordt steeds minder geschikt voor het verbouwen van voedsel en de afhankelijkheid van import van buiten het eiland blijft bestaan. Deze afhankelijkheid maakt het eiland gevoelig voor schommelingen in de wereldhandel en marktprijzen.

De kustlijnen worden verder opgebouwd en vormen een aaneengesloten muur van constructies, wat op zijn beurt de toeristische aantrekkingskracht van het eiland bedreigd.

Alternatief

In een toekomst waarin eilandbeleid en culturele verandering een gunstig partnerschap voor mens en natuur stimuleren, heeft de bevolking op het eiland zich gestabiliseerd. Stadsuitbreiding beperkt zich tot de huidige aangewezen ontwikkelcontouren.

Het aantal tussenstops van cruiseschepen is afgenomen en het aantal vliegtuigpassagiers en de bevolking is gestabiliseerd, waardoor stadsuitbreiding tot stilstand is gekomen. Er is een duidelijke verschuiving naar hoogwaardig (eco)toerisme met familieherbergen, boetiekhotels en buitenretraites.

De meeste energie wordt opgewekt door windturbines. Huishoudens en bedrijfspanden zijn ingericht om regenwater en zonne-energie van daken op te vangen. Alle ingezamelde energie wordt gebruikt via het stedelijke elektriciteitsnet en rurale gebieden slaan energie ter plaatse op met batterijen. Dit versterkt de energieonafhankelijkheid van het eiland en vermindert de afhankelijkheid van geïmporteerde brandstoffen.

Water dat van daken en in regenbakken wordt opgevangen, wordt gebruikt voor het besproeien van tuinen. Het vermindert daardoor de energie die nodig is om te ontzilten voor de productie van zoetwater. Vijvers zijn ook opgenomen in de openbare ruimten.

Al deze wateropvang maatregelen verminderen het wegspoelen van zoet water en land, waardoor de koraalriffen worden beschermd tegen verstikking en overmatige verrijking met voedingsstoffen.

Natuurlijke waterlopen zijn vrij van door de mens veroorzaakte obstakels en de zones eromheen worden opnieuw begroeid om erosie te verminderen en de wateropname in de bodem te vergroten. Bij nieuwbouw wordt optimaal gebruik gemaakt van heersende windrichting, zonwering en beschaduwing door begroeiing om een ​​comfortabel binnenklimaat te creëren en de behoefte aan airconditioning te beperken.

Bij nieuwbouwprojecten wordt de natuurlijke begroeiing grotendeels intact gehouden; er vinden geen volledige ontruimingen plaats voordat de bouwwerkzaamheden beginnen. Op kunuku’s worden schaduwbomen geplant als afrasteringspalen, zodat grazers worden vastgehouden in plaats van vrij rond te dwalen.

De productie van groenten en fruitbomen is gebruikelijker geworden bij lokale ondernemers. Verse lokale producten worden verkocht aan lokale restaurants, hotels en supermarkten. Plantaardig afval wordt gebruikt als voer voor geiten die voor het vlees worden gehouden in omheinde boerderijen. In de vallei van Rincon wordt een voedselbos ontwikkeld, wat ecotoerisme en lokale activiteiten aantrekt. Gemeenschappen en scholen verbouwen samen ook voedsel in lokale tuinen, waardoor de interesse in eigen voedselproductie en landbouw wordt gestimuleerd.

In deze ‘natuurinclusieve visie’ werken maatregelen om uitdagingen voor mensen in alle sectoren te bestrijden ook om de natuur te versterken. Deze visie is onlangs gepresenteerd aan de Eilandsraad van Bonaire en aan het grote publiek tijdens het culturele evenement Nos Zjilea.

Daarbij is gezegd dat dit scenario een basis vormt voor dialoog om een positieve verandering op Bonaire te stimuleren. ‘Verbeelding is cruciaal voor duurzame en eerlijke toekomst en voor het leven.’

---

• Download hier het volledige onderzoeksrapport Bonaire 2050

NASCHRIFT: In een eerdere versie van dit artikel stond dat DCNA opdrachtgever was van dit onderzoeksproject. Dat is niet juist. Op geen enkele wijze heeft DCNA de auteurs of de Wageningen University & Research opdracht gegeven. Ook heeft DCNA zich niet met de inhoud van dit artikel bemoeid of onderstrepen zij die.

Binnen het DCNA Research Communication Liaison project is een van de doelen om natuur gerelateerde wetenschappelijke studies breed beschikbaar te maken op de eilanden, via onder meer de Dutch Caribbean Biodiversity Database, BioNews en pers. Bovenstaand verslag is gebaseerd op een persbericht, waarin de resultaten van een van deze onderzoeksprojecten in een artikel die zijn aangeleverd door project leider Peter Verweij van de Wageningen University & Research.