In deel 5 over de plantage Bolivia lees ik dat het ‘bestuur had kunnen voorkomen dat de plantage in privéhanden bleef’. Ik denk dat het goed is om even kritisch naar deze zin te kijken. Want, los nog van de vraag óf het bestuur het had kúnnen voorkomen, is het goed om de zaak in historisch perspectief te plaatsen.

Dat historisch perspectief begint voor het betreffende perceel in 1868. In dat jaar wordt het door de Nederlandse overheid verkocht voor fl. 12.240,-. Aan een particuliere eigenaar. Vijf jaar na de afschaffing van de slavernij. Net als de andere vier land- en negen zoutpercelen. Bijna het hele eiland werd dus verkocht. Wat daarbij moet worden bedacht is dat er op het eiland in dat jaar enkele duizenden mensen wonen en werken. Voor een belangrijk deel mensen die vijf jaar eerder nog slaaf waren.

Vrijwel het hele eiland inclusief Bolivia wordt door Nederland dus zo ongeveer ‘onder hun kont vandaan’ verpatst zonder dat ze er enige zeggenschap over hebben of in staat zijn een serieus bod te doen. Er is ze zelfs niet om hun mening gevraagd. In deel 5 ziet de schrijver over het hoofd dat de Nederlandse regering besloot iets te verkopen wat helemaal niet haar eigendom was en bovendien in gebruik was bij de bewoners. En dan 150 jaar later terugkopen terwijl het eerder ‘onder je kont vandaan’ is verpatst? Lees gestolen?

Nederland, niet het lokale bestuur, had in 2019 plantage Bolivia moeten kopen. In Nederland was immers in 1868 de opbrengst terecht gekomen. En na de terugkoop had Nederland de plantage aan de rechtmatige eigenaar, de bevolking van Bonaire, moeten teruggeven. Pas dán was dat stukje van het koloniale verleden met de punt van Rutte afgesloten. En ook pas dán had het lokale bestuur, vrij van Nederlandse postkoloniale invloed zelfstandig kunnen beslissen wat er in de toekomst met de plantage moet gebeuren. Zonder tussenkomst van een rijke boer uit Dronten, die de geschiedenis en natuur van het eiland ondergeschikt maakt aan de 150 miljoen die hij aan de ontwikkeling ervan wil overhouden.

Rene Roders