Klimaatzaak tegen Nederlandse Staat om gevolgen klimaatcrisis op Bonaire

Inwoners: “Wij willen niet als tweederangs burgers behandeld worden” 

DEN HAAG / KRALENDIJK – Bewoners van Bonaire en Greenpeace eisen dat de Nederlandse regering Bonaire beschermt tegen de gevolgen van klimaatverandering. Nederland moet daarom de CO2-uitstoot sneller omlaag brengen en concrete maatregelen nemen om het eiland en haar inwoners te beschermen. Dat staat in de sommatiebrief die hun advocaten vandaag namens hen naar premier Rutte hebben gestuurd. Volgens de zeven individuele eisers is de Nederlandse staat nalatig, omdat de bijzondere gemeente Bonaire niet beschermd wordt tegen klimaatverandering. 

Uit onderzoek van de Vrije Universiteit bleek vorig jaar dat de gevolgen van klimaatverandering in het Caribisch gebied nu al het dagelijks leven raken, en dat Bonaire in de nabije toekomst voor een groot deel dreigt te overstromen als er geen maatregelen worden genomen.

De sommatiebrief, een laatste waarschuwing voordat de eisers de Staat dagvaarden bij de rechtbank, is in Den Haag bezorgd aan premier Rutte. Vertegenwoordigers van de Caribische gemeenschap en Greenpeace zijn vanochtend aanwezig bij het Torentje met een spandoek waarop staat: “Wij eisen rechtvaardigheid – Klimaatzaak Bonaire”.

Beschermen tegen stijgende zeespiegel

Op Bonaire benadrukken de eisers dat ze klimaatrechtvaardigheid en een veilige toekomst voor hun eiland willen. Een van hen is Jackie Bernabela, 65 jaar en docente: “Ik zie dat klimaatverandering effect heeft op Bonaire, ook al is ons eiland klein en onze uitstoot ook. Tot nog toe luisteren ze niet naar ons. Als er geen druk wordt uitgeoefend op Den Haag, gebeurt er niks op Bonaire.”

Danique Martis (25) is sociaal werker op Bonaire en ook zij eist actie: “Het is belangrijk dat de Nederlandse regering verantwoordelijkheid neemt. Caribisch Nederland is al te lang vergeten. Wij willen klimaatrechtvaardigheid. Voor Europees Nederland zijn er wel plannen voor bescherming tegen de stijgende zeespiegel en andere gevolgen van de klimaatcrisis, maar voor Bonaire nog niet.”

“De bewoners van Bonaire moeten niet als tweederangsburgers behandeld worden, we hebben recht op gelijke behandeling”, vindt Onnie Emerenciana (60, tuinder).

Concrete actie nodig

“Het zou niet uit moeten maken of je op Bonaire, op Ameland of in Valkenburg woont. De overheid heeft de plicht om ons allemaal te beschermen tegen de overstromingen en andere levensbedreigende gevolgen van de klimaatcrisis. Ook in Caribisch Nederland. Het kabinet kiest er tot op heden voor om de inwoners van Bonaire niet te beschermen, terwijl dat hard nodig is. Daarom stellen wij vandaag samen met inwoners van Bonaire de Nederlandse Staat aansprakelijk. De overheid heeft de plicht om de opwarming van de aarde zoveel mogelijk te beperken, en haar deel bij te dragen aan klimaatrechtvaardigheid voor de generaties van nu en in de toekomst. We eisen dat Bonaire beter beschermd wordt en dat de Nederlandse overheid de uitstoot van CO2 sneller omlaag brengt, want anders blijven we dweilen met de kraan open”, zegt Andy Palmen, directeur van Greenpeace Nederland.

De sommatie komt terwijl het onderwerp net wat meer op de kaart staat in politiek Den Haag. Minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) bracht begin deze week een bezoek aan Bonaire. Ed Nijpels werd eind vorig jaar als ‘kwartiermaker’ aangesteld om er een ‘klimaattafel’ op te zetten. Toch vinden Greenpeace en de andere eisers dat de Staat “de urgentie onvoldoende voelt”. In een reactie op de sommatiebrief zegt Jetten dat het “glashelder” is dat snel meer actie moet worden ondernomen op het eiland.

In een schriftelijke reactie zeggen minister Jetten en gedeputeerde Thielman; “De urgentie van de klimaataanpak op het eiland is duidelijk. Het is voor ons glashelder dat er snel meer actie moet worden ondernomen om de inwoners van Bonaire en de unieke natuur te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering. We zetten momenteel goede stappen vooruit met concrete projecten in uitvoering voor meer hernieuwbare en betaalbare energie en gaan met de Klimaattafel Bonaire aan de slag om het eiland duurzaam en weerbaar te maken tegen de gevolgen van klimaatverandering. Nederland en Bonaire trekken daarbij samen op met de ambitie om van Bonaire een voorbeeld te maken voor een voortvarende klimaataanpak op eilanden. Dit pakken we de komende tijd met urgentie op, met een gezamenlijke en brede aanpak in lijn met het advies van kwartiermaker Nijpels.”

Eerlijk deel in vermindering uitstoot

Het maakt een wereld van verschil of het lukt de opwarming van de aarde onder de 1,5 graad te houden, zeker voor Bonaire. De eisers willen dat de Nederlandse Staat haar eerlijk deel (fair share) bijdraagt aan de wereldwijde inspanningen om onder de grens van 1,5 graden opwarming te blijven. In 2040 moet de uitstoot binnen de Nederlandse grenzen  teruggebracht zijn naar nul.

“Het kabinet lijkt tot nu toe geen gehoor te geven aan de roep om concrete actie voor Caribisch Nederland en beleid waarmee we onder de 1,5 graad opwarming kunnen blijven. Hoewel wij ons graag laten verrassen, verwachten we niet dat dit door deze sommatiebrief ineens zal veranderen, en zullen we dus doorgaan met de voorbereidingen van een dagvaarding en rechtszaak tegen de Staat”, zegt advocaat Minke de Haan van advocatenkantoor Kennedy van der Laan in Amsterdam, dat de eisers vertegenwoordigt.

Klimaatschade op Bonaire

Als de wereldwijde uitstoot niet flink naar beneden wordt gebracht, dreigt Bonaire hard geraakt te worden. Eind deze eeuw zou een vijfde van Bonaire kunnen overstromen, waaronder delen van de hoofdstad Kralendijk. Bovendien neemt bij storm het risico op overstromingen verder toe. In elk van de door de Vrije Universiteit onderzochte klimaatscenario’s zullen ook wegen en andere fundamentele infrastructuur schade oplopen. Naast overstromingen krijgt het eiland ook te maken met toenemende hitte en het afsterven van koraal.

Als de wereldwijde opwarming tot 1,5 graden wordt beperkt, zoals afgesproken in het Klimaatakkoord van Parijs, zullen de gevolgen nog steeds ernstig zijn, maar aanzienlijk kleiner dan wanneer de wereldwijde opwarming verder oploopt.