Ingezonden: Toelating weerkorpsen BES

Door dr. Willem A. Cecilia, Ex VKB-lid

Met interesse heb ik kennis genomen van een artikel verschenen in de Bonairiaanse ochtendblad ‘Extra Boneriano’ in de editie van 15 december jl. Het artikel doet melding van het feit dat het moeilijk is het voormalige weerkorps van Bonaire, de Vrijwilligers Korps Bonaire (VKB), opnieuw te activeren omdat het dragen van wapens door leden van dit korps blijkbaar een probleem is. Het hoofd van de Korps Politie Caribisch Nederland heeft namelijk in een interview verklaard dat gezien een nieuwe wet van kracht sinds 10.10.10, het dragen van wapens alleen voorbestemd is voor functionarissen van de politie, de Kmar en de Douane. 

In een openbare vergadering van de eilandsraad van Bonaire gehouden in november 2019, zijn ook vragen gesteld betreft het VKB en de leden gingen ervan uit dat de vergunning van het VKB om wapens te dragen blijkbaar is ingetrokken. De VKB ondersteunde vroeger onder andere de politie bij het handhaven van de openbare orde en vragen werden gesteld in die zin of er nog een relatie is tussen VKB en de politie enerzijds en anderzijds de directie Toezicht en handhaving van het openbare lichaam Bonaire. Uit de antwoorden kon toen ook niet worden gehaald waarom het VKB is opgehouden te bestaan. 

Gezien het feit dat ik ook lid was van het VKB tot het moment dat het is opgeheven, en in overweging genomen het feit dat het onderwerp telkenmale opgeworpen wordt, heb ik besloten een en ander nader te bestuderen en toe te lichten. Tevens dient gesteld te worden dat als 10 jaar na opheffing van het VKB, hierover nog steeds wordt gesproken, dit een indicatie is dat VKB op een of ander manier positief heeft bijgedragen aan de publieke verwachting en perceptie. 

Het VKB was een weerkorps. Een weerkorps is in juridische begrippen iedere organisatie van particulieren, welke gericht is op of voorbereidt tot het in onderling verband verrichten van of deelnemen aan hetgeen tot de taak behoort van weermacht of politie in de handhaving van de uit- en inwendige veiligheid en van de openbare orde en rust. Een weerkorps heeft vaak ex-militairen als leden, maar bij de VKB werden ook opleidingen verzorgd zoals de Eerste Militaire Vorming (EMV) waarna in de tijd specialistische opleidingen volgden meestal samen met de ‘Vrijwilligers Korps Curaçao’ (VKC), 

Weerkorpsen zijn echter gebonden aan de wet. In deze de Wet op de weerkorpsen BES. Via de volgende link is deze toegankelijk:  https://wetten.overheid.nl/BWBR0028240/2011-08-30. Ingevolge artikel 1-c van de wet voornoemd is een weerkorps iedere organisatie van particulieren, welke gericht is op of voorbereidt tot het in onderling verband verrichten van of deelnemen aan handelingen in bijstand of hulpverlening aan Onze Minister of de regionale bevelhebber dan wel aan door hen aan te wijzen functionarissen. Met Onze Minister wordt hier bedoeld de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijk aangelegenheden en de regionale bevelhebber de door Onze minister van Defensie van het Koninkrijk aangewezen commandant van de Zeemacht in het Caribisch gebied. 

Uit de wet volgt dat Onze Minister weerkorpsen ter beschikking kan stellen van de gezaghebber in bijstand aan het politiekorps van Bonaire, Sint-Eustatius en Saba ter handhaving van de openbare orde en rust, en ook aan bevoegde autoriteiten in het kader van hulpverlening bij rampen en crisis. 

Conform artikel 2 is het echter verboden weerkorpsen tot stand te brengen, daarvan deel uit te maken of deze te steunen. Bedoeld verbod geldt niet voor organisaties die zijn toegelaten bij of krachtens algemene maatregel van bestuur. Aan de toelating kunnen voorwaarden worden verbonden. De doelstelling, organisatie en de inrichting van een weerkorps worden bij of krachtens algemene maatregel van bestuur, goedgekeurd. Dat geschiedt bij de toelating van het weerkorps. Onze Minister kan aan weerkorpsen een bijdrage ten laste van de begroting van het Rijk toekennen ten behoeve van de voorbereiding op hun taak alsmede ten behoeve van de instandhouding van het materieel.

De legitieme vraag kan gesteld worden wat het voorgaande te maken heeft met het VKB? Het Besluit op de Weerkorpsen BES kan hier een antwoord op geven. Middels de volgende link krijgt men toegang tot het besluit: https://wetten.overheid.nl/BWBR0028240/2011-08-30. Artikel 9, lid 1 van het besluit vermeldt het volgende: In afwijking van de artikelen 2, eerste en tweede lid, en 2a worden de organisaties, bekend als ‘Vrijwilligers Korps Bonaire’ en ‘Vrijwilligers Korps Sint-Eustatius’, toegelaten als weerkorps in de zin van artikel 1, onderdeel c, van de Wet op de weerkorpsen BES voor de duur van zes maanden met ingang van het tijdstip waarop artikel I, tweede lid, van de Rijkswet wijziging Statuut in verband met de opheffing van de Nederlandse Antillen in werking treedt. Ingevolge artikel 9, lid 3 kan Onze Minister de termijn voornoemd eenmalig verlengen voor de duur van maximaal vier maanden. 

Conclusie is dat het Vrijwilligers Korps Bonaire en trouwens ook de Vrijwilligerskorps van St. Eustatius, wezenlijk als weerkorpsen zijn toegelaten voor de duur van maximaal 10 maanden na 10.10.10. Een andere conclusie is dat de leiding van de VKB niet aan de voorwaarden heeft voldaan tot permanente toelating, dan wel hiervoor geen steun hebben gekregen met als gevolg dat het VKB na 10 maanden opgehouden heeft te bestaan. Het bestaansrecht van het VKB is dus op geen enkele wijze verbonden aan het gegeven en mogelijkheid om wapens te dragen. 

De vraag is hoe nu verder? Het bestaan van een weerkorps op Bonaire is zeker van belang gezien het feit dat de organisatie ten doel heeft het bevoegd gezag bij te staan in de handhaving van de openbare orde en rust en de in- of uitwendige veiligheid, dan wel in de hulpverlening bij rampen en crises. Ten tijde van crisis, rampen enzovoorts hebben de leden van het korps Politie, de Douane, Kmar enzovoorts ook de benodigde rust nodig en leden van een weerkorps kunnen mits voldoende getraind, prima inspringen om de andere korpsen de kans te geven weer voldoende op sterkte te komen tijdens een crisis.  

Verder moet ook de veranderde klimatologische omstandigheden in acht worden genomen. De verwachting is dat klimaatverandering op de eilanden een existentiële crisis zal zijn. De meest recente voorspellingen van klimaatverandering voor het Caribisch gebied door het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) zijn alarmerend en suggereren dat de eilanden van de Nederlandse Cariben de komende decennia een toename van de frequentie en intensiteit van extreme weersomstandigheden zullen meemaken, waaronder een toename van 66 procent van de orkaanintensiteit. Reden genoeg om toelating van een weerkorps in overweging te nemen in het kader van openbare orde en veiligheid. 

Het is nu aan de gezaghebber en de eilandsraad van het openbaar lichaam Bonaire om na te denken over een eventuele toelating van een weerkorps en hierna eventuele besluitvorming om deze wens aan de Nederlandse overheid voor te leggen. Gezien de huidige omstandigheden en percepties die niet meer hetzelfde zijn als rondom het jaar 2010, is de welwillendheid om een weerkorps toe te laten stukken groter geworden.