Om taalachterstanden in het onderwijs weg te werken zouden kinderen op Bonaire al vanaf groep 1 op de basisschool les moeten krijgen in het Nederlands. Dat adviseerde de Taalunie onlangs aan staatssecretaris Dekker van Onderwijs. De belangenverenigingen voor het Papiaments zijn boos over het advies dat volgens hen de moedertaal van het eiland uit de scholen verdrijft. Zij stuurden afgelopen week een open brief naar de media.

door Janita Monna

Gerladine Dammers, voorzitter van de Bonairiaanse Akademia Papiamentu, kon wel huilen toen ze het advies las. “Eerst was het Papiaments een vak, toen werd het instructietaal, toen weer vak en nu probeert men de taal uit de school te bannen.”

De Taalunie onderzocht in 2014 in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen de taalachterstand op Bonaire. Na verschillende consultatierondes op het eiland met verschillende betrokkenen uit het onderwijs, kwam begin dit jaar het advies. Dat luidde: geef de talen binnen het onderwijs hun eigen rol. Gebruik Nederlands op school voor kennisontwikkeling, gebruik het Papiaments voor de identiteit. Staatssecretaris Dekker nam het advies over; twee expertgroepen bekijken op dit moment hoe het advies geïmplementeerd kan worden.

Maar de gezamenlijke belangenverenigingen voor het Papiaments, organisaties uit Curaçao, Aruba, Nederland en Bonaire, vinden dat de onderzoekers te veel met een Nederlandse bril gekeken hebben. “Een gemengde commissie had de situatie op Bonaire moeten analyseren, zoals dat ook op St. Eustatius is gebeurd”, zegt Dammers.

Op het bovenwindse, Engelstalige eiland waren er eveneens grote achterstanden in het onderwijs. Daar is men bezig met de overstap van het Nederlands naar het Engels als instructietaal.

Er wordt met twee maten gemeten, zo vinden de belangenorganisaties, verenigd in het Plataforma Union di Papiamentu. In de brief is te lezen: “Het Papiaments wordt als inferieur beschouwd, omdat het alleen een sociale, culturele en maatschappelijke functie heeft. Maar wat betekent dat voor het onderwijs als op hetzelfde moment vanaf groep 1 het Nederlands als instructietaal wordt gebruikt? Hoe gaat die functie dan invulling krijgen? En wat betekent het dat ‘er extra aandacht moet komen voor de conservering en versterking van het Papiaments zowel binnen als buiten school?’”

Het advies is volgens Dammers niet in het belang van de Bonairiaanse kinderen. “Waarom één instructietaal, waarom geen meertalig onderwijs? Een neutraal onderzoeksteam had kunnen kijken wat op dit eiland de meest gebruikte talen zijn. Het Papiaments is de moedertaal voor de meeste kinderen. Engels is een universele taal, Spaans hoor je hier veel, maar met Nederlands komen veel kinderen op het eiland niet in aanraking. Omdat er te weinig materiaal is, zou het niet mogelijk zijn om op Bonaire les te geven in de moedertaal. Dat hoor ik al jaren, toch vraag ik me af wanneer daaraan gewerkt wordt. Er is gewoon geen geld voor. Daar komt bij dat ook de methodes uit Nederland niet aansluiten bij de belevingswereld van onze kinderen.”

Het idee dat je in het Papiaments niet zou kunnen leren is een 200 jaar oude, koloniale mythe, aldus de Plataforma Union di Papiamentu.

Dat er plannen zijn om het Nederlands ook al op crèches in te voeren, vindt Dammers ‘te gek voor woorden’. “Waarom doen veel kinderen die uit het buitenland komen het hier op school soms beter dan Antilliaanse kinderen? Omdat ze in hun jonge jaren les kregen in hun moedertaal. Die basis is nodig om op voort te bouwen. Je kunt geen andere taal leren als je je eigen taal niet goed kent.”

Jawel, zegt Dammers, ook de Akademia Papiamentu is door de Taalunie geïnformeerd over de plannen. “Maar we gaan nu weer terug in de tijd. Sinds we deel zijn geworden van Nederland, is het Papiaments achtergesteld.”

Toch is ook de lokale bevolking zich niet voldoende bewust van het belang van de moedertaal, voegt ze daaraan toe. “Er heerst een idee dat je met Papiaments nergens terecht kunt. Terwijl het leren van de moedertaal essentieel is in de ontwikkeling. Bovendien: Papiaments is een hele mooie taal! Ik krijg daarnaast regelmatig vragen van taalonderzoekers Papiaments van universiteiten uit de Verenigde Staten of Nederland. Wereldwijd zie ik een toegenomen belangstelling.”

Bron: Amigoe