Volgens Abraham komt dat referendum er niet alleen doordat Nos ke Boneiru bèk er 222 dagen actie voor voerde bij het bestuurskantoor. Het is volgens de gedeputeerde de hoogste tijd: “In 2004 koos een meerderheid van de Bonairianen voor een directe band met Nederland. Sindsdien hebben politici en bestuurders invulling gegeven aan wat die band zou moeten zijn. Sinds oktober 2010 is die ‘laso direkto’ in de vorm van ‘openbaar lichaam’ een feit. Dan is het toch logisch dat we nu de bevolking vragen: ‘En, wat vindt u ervan?’”

De vraag die in december op het stembiljet staat, is simpel: ‘Bent u het eens met de invulling die is gegeven aan de directe band met Nederland?’ Abraham: “Mensen kunnen ja stemmen of nee, afhankelijk van hun ervaringen over de afgelopen vijf jaar. Ook een blanco stem is mogelijk.”

Broederschap
In de aanloop tot het referendum zal hijzelf geen stemadvies uitbrengen: “Ik ben bestuurder. Ik heb verantwoordelijkheid voor alle burgers.” Toch heeft Abraham wel een mening over de relatie met Nederland. “Ik mis broederschap, en kennis. Ik ken de provincies, weet wat sloten zijn, en dijken, wie Willem van Oranje was. Maar hoeveel leren kinderen in Nederland over het Koninkrijk?”

Wat hem betreft gaat het niet over óf Nederland en Bonaire met elkaar om blijven gaan, maar hóe dat gebeurt. “We maken ons zorgen over de ongeïnteresseerdheid van Den Haag. Bonaire heeft op dit moment zo weinig te zeggen over zijn eigen toekomst. Het is toch vreemd dat een Nederlands ambtenaar soms meer zeggenschap heeft over wat er op dit eiland moet gebeuren, dan de lokale politiek?”

Kader
Als in december een meerderheid het niet eens blijkt te zijn met de invulling van de directe band, dan kan er een tweede referendum komen. “Dan vragen we: ‘Wat wilt u dan wel?’” Maar, zegt Abraham: “Ook dat vervolgreferendum blijft binnen het kader van de directe band, want dat is waar de meerderheid in 2004 voor koos. Men kan hooguit kiezen voor meer integratie of meer autonomie. Onafhankelijkheid is niet aan de orde, en autonoom land, zoals Curaçao of Aruba dat zijn, ook nog niet.”

Als het aan de gedeputeerde ligt, is Bonaire voorlopig lid van het Koninkrijk. Hij pakt het zogeheten ‘model Lubbers’ er nog eens bij. Het document dateert uit 1993 en biedt volgens de democraat Abraham nog altijd het meest bruikbare uitgangspunt voor de toekomstige staatkundige verhoudingen. Het biedt Bonaire meer autonomie, en bijvoorbeeld de mogelijkheid tot inspraak bij de invoering van wetten.

Abraham hoopt dat straks zoveel mogelijk mensen gaan stemmen. Een kiesdrempel is bewust niet ingesteld: “Als je wilt dat mensen naar de stembus gaan, is het beter geen opkomstpercentage vast te stellen. Dan kun je politiek gaan bedrijven, mensen gaan oproepen om niet te gaan stemmen. Het is de verantwoordelijkheid van politici om de mening van het volk respecteren.”

Evaluatie
Maandag is Abraham in Den Haag om het rapport van de Evaluatiecommissie in ontvangst te nemen. Hij verwacht niet dat het referendum en de bevindingen uit dat rapport elkaar in de weg gaan zitten. “We vinden het belangrijk om het volk te vragen naar de ervaringen sinds 10.10.10. Daar zijn we altijd open over geweest. Voor Nederland kan de beslissing geen verrassing zijn.”

Bron: Caribisch Netwerk Door Janita Monna