DEN HAAG – De Nederlandse ministers van Gennip en Schouten koppelen de vertraging in het verminderen van de ouderbijdrage in Caribisch Nederland aan de timing van soortgelijke maatregelen in Europees Nederland. Dat antwoorden zij vandaag aan de Tweede Kamer.

In de beslisnota’s op de beantwoording van de Kamervragen wordt duidelijk dat bewindslieden van Sociale Zaken en Werkgelegenheid elk een andere voorkeursoptie hadden ten aanzien van de invoeringsdatum ouderbijdrage van vier procent op de BES-eilanden. 

De beslissing om de ouderbijdrage in Caribisch Nederland in lijn te brengen met die in Europees Nederland is genomen met instemming van beide betrokken bewindspersonen. Het beleid is erop gericht de ouderbijdrage gefaseerd af te bouwen naar vier procent per 2027. 

Er zijn ook maatregelen genomen om de financiële toegankelijkheid van de kinderopvang te verbeteren voor ouders die de kosten niet kunnen dragen, door middel van een Tijdelijke Subsidieregeling Financiering kinderopvang in Caribisch Nederland. 

Deze regeling maakt de kinderopvang volgens de ministers in feite ‘gratis’ voor die ouders, hoewel er aanwijzingen zijn dat niet alle in aanmerking komende ouders hiervan gebruikmaken.

Invoering 

Het antwoord aan de Tweede Kamer toont aan dat er in Caribisch Nederland wel degelijk uitdagingen zijn met betrekking tot kinderopvang, vergelijkbaar met die in Europees Nederland. 

Er zijn wachtlijsten in Bonaire en een tekort aan gekwalificeerde pedagogisch medewerkers in Saba en St.-Eustatius. De Nederlandse overheid is bezorgd dat het introduceren van gratis kinderopvang de druk op deze toch al uitdagende situatie zou verhogen, vooral met betrekking tot de kwaliteit van de dienstverlening.

Hoewel er tekorten en uitdagingen zijn in Caribisch Nederland, worden deze niet als zo ernstig beschouwd dat ze de invoering van de Wet kinderopvang BES zouden moeten uitstellen. In tegenstelling tot Europees Nederland, waar capaciteitsproblemen de invoering van bijna-gratis kinderopvang hebben vertraagd, is het kabinet van mening dat deze problemen in Caribisch Nederland beheersbaar zijn en geen reden voor uitstel vormen.

Uitstel-implicaties

Uitstel van de invoering van de Wet kinderopvang BES in Caribisch Nederland heeft volgens beide ministers negatieve implicaties voor de kwaliteit van kinderopvang en het toezicht daarop. 

De wet is bedoeld om de kwaliteit, het toezicht en de financiering van de kinderopvang te reguleren en zou in de loop van 2024 van kracht moeten worden, met financiering beginnend op zijn vroegst op 1 januari 2025. Uitstel zou een gemiste kans zijn om de kwaliteit van de kinderopvang op de eilanden te verbeteren.

Voor ouders die de kosten voor kinderopvang niet kunnen dragen, verandert er naar verwachting weinig ten opzichte van de huidige situatie. Onder de nieuwe wet krijgt het bestuur op de eilanden de mogelijkheid om deze ouderbijdrage te betalen als onderdeel van het lokale armoedebeleid. 

Totdat de nieuwe wet in werking treedt, blijft de huidige tijdelijke subsidieregeling gelden waarbij het Rijk de ouderbijdrage kan vergoeden. Het uitstel van de wet zou dus vooral de vooruitgang in kwaliteit en toezicht hinderen, terwijl de financiële toegankelijkheid voor de meest kwetsbare groepen gelijk zou blijven.

Verschillen

Er zijn verschillen tussen de kinderopvangsystemen in Caribisch en Europees Nederland. Een belangrijk verschil is dat in Caribisch Nederland de ouderbijdrage voor kinderopvang niet inkomensafhankelijk is en er geen voorwaarde is dat beide ouders moeten werken om in aanmerking te komen voor gesubsidieerde kinderopvang. 

Ook kunnen kinderen van ouders die het niet kunnen betalen in Caribisch Nederland gebruik maken van gratis kinderopvang, een optie die kennelijk ook in de nieuwe Wet kinderopvang BES wordt voortgezet.

Bovendien is er in Caribisch Nederland op dit moment geen voorschoolse educatie beschikbaar, een optie die wel bestaat in Europees Nederland. Dit verschil in aanbod kan invloed hebben op de ontwikkeling van kinderen en zou daarom als een significant verschil kunnen worden beschouwd.

Maar het doel van het wetsvoorstel kinderopvang BES is om de ouderbijdrage in Caribisch en Europees Nederland zoveel mogelijk gelijk te trekken. De vraag of een eerdere invoering van bijna-gratis kinderopvang in Caribisch Nederland een te groot verschil zou maken wordt niet direct beantwoord door beide ministers.