Hoe diep kleurt Politiek Den Haag rood bij het lezen van het rapport ‘Oog voor ouderen in Caribisch Nederland’ van Nationaal ombudsman Reinier van Zutphen? Dat de armoede zich sinds Bonaire, Sint Eustatius en Saba in 2010 bijzondere gemeenten van Nederland zijn over de eilanden heeft verspreid wisten we dankzij eerdere rapporten en noodkreten van de lokale overheden. De Nationale ombudsman voegt aan die bestaande kennis een extra dimensie toe door zijn vizier te richten op een kwetsbare groep: AOV-gerechtigden.

De pijnlijke constatering dat ‘ouderen in Caribisch Nederland niet zelden een mensonwaardig bestaan leiden’ mogen de achtereenvolgende voor Sociale Zaken verantwoordelijke bewindslieden, maar zeker ook de Tweede en Eerste Kamer zich aantrekken. Temeer daar, zo blijkt uit het rapport, geen sprake is van ‘incidentele pechgevallen’ – een handjevol ouderen dat door een ongelukkige samenloop van omstandigheden of eigen schuld in de knel is geraakt – maar van Haags beleid waardoor het voor een aanzienlijk aantal ouderen op de eilanden meer overleven dan leven is.

Met de inhoud van het rapport heeft zelfs een beginnend advocaat een sterke zaak als hij de Staat der Nederlanden voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens zou slepen. Misschien doen de gevolmachtigde ministers van Curaçao, Aruba en Sint Maarten van wie de regeringen met regelmaat door die van Nederland gekapitteld worden er goed aan deze voor een zo rijk land beschamende vorm van taakverwaarlozing eens aan de orde te stellen in de Rijksministerraad.

Nederland heeft via de grondwet geregeld dat niet alles tussen Europees en Caribisch Nederland gelijk hoeft te zijn. Het argument daarvoor – de verschillen in schaal, cultuur en omgeving – klonk destijds niet onlogisch. Maar op het gebied van basale sociale voorzieningen is, zoals sceptici toen al vreesden, het zogeheten differentiatiebeginsel vooral aangegrepen als excuus om weg te lopen voor de zorgplicht ook landgenoten op Bonaire, Sint Eustatius en Saba de kans te geven een fatsoenlijk leven te leiden.

Ombudsman Van Zutphen signaleert, hoffelijk als hij is, dat het Kabinet Rutte III aandacht heeft voor het armoedeprobleem op de eilanden. Maar hij voegt er in een adem aan toe: wat de (ook nog eens langs elkaar heen werkende) ministeries van plan zijn is te weinig en gaat te langzaam. Wanneer een eerbiedwaardig instituut als de Nationale ombudsman de kwalificatie ‘mensonwaardig’ gebruikt is er een grens overschreden. Het is de hoogste tijd dat de meerderheid in de Tweede en Eerste Kamer die mede verantwoordelijk is voor het tot nu toe in stand houden van de armoede in Caribisch Nederland tot inkeer komt.

Op Prinsjesdag (dinsdag) zal het Kabinet Rutte voor enkele miljarden aan ‘cadeautjes’ uitdelen. Slechts enkele tienden van een procent daarvan volstaan om ouderen op Bonaire, Sint Eustatius en Saba van een leefbare AOV-uitkering te voorzien. Dat is geen gunst, maar een kwestie van beschaving.