KRALENDIJK – De oorspronkelijke inheemse naam voor Bonaire is Bonay (Bonjaj / Bojnaj) wat ‘laag land’ betekent in de Caiquetio taal, schrijft Ursula Barzey in Caribbean & Co. Ze onderzocht de naamsveranderingen van de Caribische eilanden na de komst van de Europese kolonisten in 1492.

Voorafgaand aan die komst, huisvestte het Caribisch gebied tussen de 750.000 en zes miljoen inheemse mensen, die rijke culturen hadden ontwikkeld.

Ondanks het drastische verlies van deze bevolkingen en hun culturele geschiedenis gedurende het koloniale tijdperk, overleven sporen uit het verleden. Een opvallend voorbeeld zijn de originele inheemse namen van de Caribische eilanden. Wat waren deze namen en wat vertellen ze ons over het verleden?

Hernoemd

Voorafgaand aan het Europees koloniale tijdperk in 1492, hadden inheemse volkeren het Caribisch gebied verkend en vele eilanden benoemd. Deze namen weerspiegelden het landschap, de fauna of de natuurlijke bronnen die kenmerkend waren voor elk eiland.

Met de komst van Columbus en andere kolonisten, die weinig respect toonden voor de inheemse volkeren, veranderden de namen. Eilanden werden vernoemd naar christelijke heiligen, adellijke personen en plekken in Europa.

Tijdens de jaren van Europese kolonisatie, vanaf 1492, werd het Caribisch gebied een smeltkroes van volkeren. Spanjaarden zoals Columbus en andere conquistadores vestigden zich in gebieden die nu bekend staan als Puerto Rico, Cuba, Haïti, de Dominicaanse Republiek en Jamaica. In de 17e eeuw voegden andere Europese mogendheden zich bij hen. De Engelsen vestigden kolonies in Barbados en Jamaica, de Fransen in Haïti en Martinique, en de Nederlanders in Aruba, Bonaire en Curaçao.

Slavernij

In de 17e en 18e eeuw werden miljoenen Afrikanen tot slaaf gemaakt en naar het Caribisch gebied verscheept om te werken op suiker-, tabaks- en katoenplantages van Europese eigenaren. De trans-Atlantische slavenhandel werd uiteindelijk afgeschaft in de 19e eeuw, maar liet een blijvende impact na op de bevolking en cultuur van het Caribisch gebied.

Heden ten dage worden zes officiële talen gesproken in het Caribisch gebied als resultaat van deze Europese kolonisatie: Nederlands, Engels, Frans, Haïtiaans Creools, Papiaments en Spaans. Toch overleven er nog inheemse talen in de regio.

“Deze talen, samen met de oorspronkelijke inheemse namen van de eilanden, zijn blijvende testamenten van een rijk en veerkrachtig verleden. Door deze namen en talen te erkennen en te waarderen, eert men de inheemse volkeren en hun blijvende erfenis in het Caribisch gebied”, zegt Ursala Barzey.

Talen

De toonaangevende inheemse talen van het Caribisch gebied zijn fr Arawakan talen. Zoals Arawak dat nog steeds gesproken wordt in Guyana, Suriname en Frans-Guyana. Caquetío, uitgestorven taal, maar gesproken door inheemse volkeren uit Aruba, Curaçao en Bonaire. Kalinago, dat nog steeds gesproken wordt in Dominica. Lucayan is ook een uitgestorven taal die werd gesproken door inheemse mensen uit de Bahama’s.

Daarnaast zijn er de zogenaamde Taíno talen. uitgestorven Arawakan-taal gesproken door inheemse bewoners van de Grote Antillen, maar er zijn pogingen om het nieuw leven in te blazen.

En tenslotte bestaan er zogenaamde Carib talen, die nog steeds gesproken worden in Dominica, St. Vincent en de Grenadines, en Trinidad en Tobago.

Bonaire

De inheemse naam voor Bonaire is Bonay (Bonjaj / Bojnaj) wat ‘laag land’ betekent in de Caiquetio taal.

De vroege Spaanse naam voor Bonaire is Isla de Palo Brasil, wat ‘eiland van verfhoutbomen’ betekent. Het werd ook genoemd door de Spaanse ontdekkingsreiziger Alonso de Ojeda in 1499. Toen de Nederlanders in 1634 de controle overnamen, noemden ze het eiland Bonaire, vermoedelijk een verbastering van de inheemse naam voor het eiland.

Aruba

De inheemse naam voor Aruba is Oruba wat ‘goed gelegen eiland’ betekent in de Caiquetio taal. Twee Kalinago-namen voor Aruba zijn Ora Oubao, wat ‘schelpeneiland’ betekent, en Oirubae, wat ‘metgezel van Curaçao’ betekent. De Taino naam voor Aruba is Arubeira.

De eerste Europese naam voor Aruba was Isla de Oro, wat ; eiland van goud’ betekent in het Spaans. Het werd aan het eiland gegeven door Alonso de Ojeda, een Spaanse ontdekkingsreiziger, op zijn eerste reis naar Amerika in 1499. Ojeda geloofde dat het eiland rijk was aan goud, maar hij vergiste zich. Tijdens de koloniale tijd werd de naam verengelst tot Aruba.

Curaçao

De inheemse naam voor Curaçao is Caiquetios, het autoniem waarmee het Caquetio-volk zich identificeerde.

De eerste Europese naam voor Curaçao is Isla de los Gigantes, vermoedelijk een verwijzing naar de grote lichaamsbouw van de oorspronkelijke bewoners, de Arawak-indianen. Er is tegenstrijdige informatie over wie het eiland deze naam heeft gegeven, waarbij sommige bronnen het toeschrijven aan Christoffel Columbus en anderen aan Alonso de Ojeda.

In de 17e eeuw, toen de Nederlanders het eiland koloniseerden, kreeg het de naam Isla de Curaçao, eiland Curaçao,  een verwijzing naar de inheemse bevolking die er woonde.

Saba

De inheemse naam voor Saba is Siba of Amonhana, wat ‘de rots of steen’ betekent in de Arawak-taal.

De vroege Spaanse naam voor Saba is San Cristóbal (St. Christopher). Saba is het tweede Caribische eiland dat Christoffel Columbus San Cristóbal noemde, naar de patroonheilige van reizigers.

Sint Maarten

De inheemse naam voor Sint Maarten is Soualiga (Sulauiga) wat ‘land van zout’ betekent in de Arawak-taal. Een andere inheemse naam voor Sint Maarten is Oualichi, wat ‘land van mooie vrouwen’ betekent in de Arawak-taal.

De vroege Spaanse naam voor Sint Maarten is Isla de San Martín. Na het zien van het eiland in 1493, vernoemde Christoffel Columbus het naar Sint Martinus van Tours, een christelijke heilige uit de vierde eeuw.

Sint Eustatius, Statia

De inheemse naam voor Sint Eustatius is Aloi (Alwa), wat ‘cashewboom’ betekent in de Arawak-taal. De vroege Spaanse naam voor Sint Eustatius was Isla de Santa Anastasia.

De vroege Nederlandse naam voor Sint Eustatius was Nieuw Zeeland. Het werd later veranderd in Sint Eustachius (ook gespeld als Eustachius of Eustathius), genoemd naar een christelijke martelaar die in het Spaans bekend staat als San Eustaquio en in het Portugees als Santo Eustáquio of Santo Eustácio.

Suriname

De inheemse naam voor Suriname is Surinen, wat afkomstig is van het woord Suri dat ‘rivier’ of ‘land van vele wateren’ betekent in de Arawak-taal.

De eerste Europese naam voor Suriname was Shurinam. Dit werd gebruikt door Britse kolonisten die de eerste Europese kolonie stichtten bij Marshall’s Creek langs de Surinamerivier. De controle wisselde toen tussen de Engelsen, Fransen en Nederlanders en de naam evolueerde naar Suriname.

---

Disclaimer:  Ursula Barzey heeft talloze uren besteed aan het verzamelen van de informatie voor deze blogpost uit een breed scala aan bronnen. Sommige van deze bronnen bevatten verwarrende en tegenstrijdige informatie. Deze tekst in dit bericht wordt door haar bijgewerkt op haar blog.