Fragmentering belangrijkste oorzaak van achteruitgang natuurwaarden op Bonaire

Het ontwikkelen van Plantage Bolivia zou verdere fragmentering van het gehele eiland Bonaire inhouden. Daarmee zou men volledig voorbijgaan aan één van de belangrijkste uitgangspunten van de Verenigde Naties met betrekking tot het beheer van Small Island Developing States (SIDS). Namelijk het principe van voorzichtigheid bij de ontwikkeling van kleine eilanden ter voorkoming van permanente maatschappelijke en andersoortige schade aan de SIDS.

Van een overheid die duurzaamheid voor ogen heeft, zou men verwachten dat ze serieus nastreeft de ontwikkelingen te plaatsen bij/in al bestaande woonkernen waar er ruimte is voor meer bebouwing. Een bijkomend voordeel van deze wijze van ontwikkelen is dat daardoor ook meer mensen ondernemer kunnen worden door een bedrijf (in de klein- en  middenbedrijfsector) te beginnen dat voldoet aan de behoeftes van de bewoners aldaar. Dit zou ook beter passen in de filosofie van de duurzaamheid (1), en ook meer passen bij de sociale poot van duurzame ontwikkeling in plaats van een afgezonderde enclave van een groep uitverkorenen gebaseerd op het rijk worden van een kleine groep mensen. 

Drie belangrijke gevolgen voor (de natuur van) Bonaire ten gevolge van bebouwing van Plantage Bolivia: 

Fragmentatie

Het feit dat de natuurwaarde van het terrassenlandschap Midden Bonaire relatief hoog is, komt doordat het relatief minder gefragmenteerd is in vergelijking met vele andere delen van Bonaire. Wel dient opgemerkt te worden dat ook in het terrassenlandschap van Midden Bonaire er verstoorde stukken te vinden zijn (bijvoorbeeld bij Fontein en meer richting Rincon) die waarschijnlijk zijn veroorzaakt door begrazing en andere menselijke activiteiten. Het bouwen op Plantage Bolivia zal juist bijdragen aan verdere fragmentering en de kans op het verhelpen van die fragmentering elimineren. Fragmentering van de natuur wordt in internationale publicaties als de belangrijkste oorzaak van achteruitgang natuurwaarden gezien. Mede door fragmentatie krijgen invasieve soorten meer kans hetgeen ook weer lijdt tot vermindering van de natuurfuncties en – waarde met als uiteindelijk resultaat het verdwijnen van inheemse flora en fauna. Het spreekt voor zich dat fragmentatie in aride gebieden (2) zoals Bonaire voornoemde effecten nog problematischer zijn.

Zoetwater

Ook gezien de toekomstige toename van het belang van waterconservering heeft Bonaire grote behoefte aan meer natuur zodat er een betere garantie is voor voldoende zoetwaterpenetratie in de bodem na regen. Ook in dat kader is het behoud van Plantage Bolivia als natuurgebied van groot belang. De verwachting is dat op termijn in het zuidelijk Caribisch Gebied het minder zal regenen maar dan in stortbuien. Bonaire heeft veel terreinen die lijden onder de invloed van zoutwater (het hele terrein van Cargill, Gotomeer, de saliñas in het WSNP, GOTO meer, Lagun, Lac). 

Bomen

Tenslotte, worden bomen gezien als de laatste strohalm in de klimaatcrisis. 

Het planten van bomen alleen zal niet alle bomen compenseren die we verliezen. Dat komt omdat de bomen die we verliezen tientallen jaren (soms eeuwen!) oud zijn. Ze zijn groot en volgroeid. Ze bevatten grote hoeveelheden koolstof in hun stam, takken, bladeren en wortels. Die opslag hebben ze gedurende tientallen jaren opgebouwd, door steeds een beetje meer koolstof te absorberen en elk jaar een beetje meer te groeien en zodoende hun capaciteit verder vergrotend.  In dit kader kan het planten van bomen alleen als een aanvullende strategie gelden bij het behoud van aaneengesloten natuurgebieden waarin ook hogere vegetaties te vinden zijn. 

Volgens de Britse Royal Society duurt het bij nieuwe bossen minstens 10 jaar voordat ze hun maximale opslagsnelheid bereiken – het punt waarop ze elk jaar de meeste hoeveelheid koolstof uit de atmosfeer kunnen opnemen. Dat blijven ze doen tot de bomen volgroeid zijn, wat, afhankelijk van de soort, na zo’n 20 tot 100 jaar zal gebeuren. Relevant is ook verder dat in ons droog klimaat boomsoorten vaak (heel) langzaam groeien.

Volgens onderzoek is maar liefst 30 keer meer land nodig voor herbebossing om hetzelfde resultaat van klimaatmitigatie te bereiken als het laten staan van volwassen bomen. Voor iedere gekapte boom moeten er tenminste 30 worden terug geplant om hetzelfde klimaatmitigatieresultaat te genereren als vermeden ontbossing in de eerste plaats. (3) 

“Het planten van bomen is geweldig om te doen, maar [het] zal de komende twee of drie decennia niet veel uitmaken, omdat kleine bomen gewoon niet veel koolstof opslaan. Het behoud van en bestaande natuurlijke bossen laten groeien is essentieel voor elk klimaatdoel dat we hebben.” Prof. William R. Moomaw (lead author for five scientific reports of the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC; een orgaan van de Verenigde Naties)

Dat betekent dat het nog belangrijker is om het bestaande tropisch droog bos zoals op Plantage Bolivia te beschermen. Bovendien worden dit soort bossen in wetenschappelijke publicaties als één van de regionaal en internationaal meest bedreigde ecosystemen beschouwd (4).

Bescherming van Plantage Bolivia, en daarmee de natuur op heel Bonaire, kan eenvoudig: 

Geen: 2.100 huizen, 5 ecolodges en 5 landbouwgebieden e.d. bouwen op Plantage Bolivia (hier zijn genoeg andere goede plekken voor op Bonaire)

Wel: aantal grazers drastische verminderen en dammen opknappen.

Zodat de natuur zichzelf kan herstellen.

Foundation Save Plantation Bolivia

(1) 4 pijlers van duurzaamheid: (1) economie, (2) natuur- en milieu, (3) cultuur en (4) sociaal

(2) gebied waar (langjarig) gemiddeld minder dan 500 mm neerslag per jaar valt

(3) Natural climate solutions, Bronson W. Griscom et al.  (2017)

(4) A global overview of the conservation status of tropical dry forests, L. Miles et al. (2006)