In deze wekelijkse column geeft huisarts en medisch manager bij Zorggroep BES, Wouter van Kempen, informatie over diabetes en een gezonde levensstijl.

Door Wouter van Kempen

Zorggroep BES heeft veel kennis over diabetes en kan u uitstekend adviseren bij alle mogelijke vragen. Er zijn nu 4 gespecialiseerde verpleegkundigen die bij alle huisartsen van Bonaire spreekuur doen voor mensen met diabetes of mensen die er dicht tegen aan zitten. De zogenaamde prédiabeten. Zij hebben een zogenaamde gestoorde glucosetolerantie. De bloedsuikerwaarden zijn dan licht verhoogd. Niet zó hoog dat medicatie nodig is, maar het is eigenlijk een waarschuwing! Dit is het moment om te kijken of de ontwikkeling van diabetes voorkomen kan worden.

Deze keer veel aandacht voor de betekenis van het gewicht en gezonde voeding bij het voorkómen en de behandeling van diabetes. 

Eerst nog even wat cijfers uit Nederland:

• 1,2 miljoen Nederlanders hebben diabetes (1:14)
• Elke week komen er 1200 patiënten bij!
• Jaarlijkse toename van ruim 60.000
• Stijgende incidentie: 1 op 3 huidige volwassenen krijgt diabetes type 2.
• 750.000 mensen lopen risico om diabetes type 2 te krijgen wegens gestoorde glucosetolerantie
• Hiervan krijgt 1/3 binnen 6 jaar diabetes type 2
• In 2013 wereldwijd 371 miljoen mensen met diabetes
• 30% van de wereldbevolking kampt met overgewicht of obesitas.

Op Bonaire zijn er nu ruim 2000 (1:10) mensen met een bekende diabetes. Dit aantal zal zeker stijgen!

Vroeger werd gedacht dat diabetes type 2 ontstond door het ouder worden. In de alvleesklier zijn bepaalde cellen (de bèta-cellen) verantwoordelijk voor de productie van insuline. En insuline hebben we allemaal nodig om de het niveau van de bloedsuikers goed te kunnen regelen. Deze cellen functioneren op den duur minder goed. Tegenwoordig weten we dat in 85-90% van de gevallen overgewicht de belangrijkste oorzaak is van diabetes type 2.

In de vorige twee afleveringen is uitgebreid aandacht besteed aan het gewicht bij volwassenen en bij kinderen. Aan de cijfers hierboven kunnen we zien dat diabetes, als een epidemie, wereldwijd toeneemt.

IEDEREEN KAN DIABETES KRIJGEN!! Het wordt dus echt tijd om zelf ook te kijken naar je gewicht en de oorzaken van overgewicht.

Er is echter ook goed nieuws! De laatste jaren komen we er steeds meer achter dat de huidige behandeling van diabetes, waarbij vooral gekeken wordt naar de bloedsuikerwaarden en het HbA1c (zie hiervoor eerdere afleveringen), misschien te eenzijdig is. In het algemeen wordt bij de behandeling van diabetes gestart met het medicijn metformine en dat is prima als basis. Maar als de bloedsuikerwaarden niet dalen, wordt er vaak een ander medicijn aan toegevoegd, zoals tolbutamide of glibenclamide. Als het dan nog niet goed gaat, zullen veel mensen insuline moeten spuiten.

Het goede nieuws is nu dat met een koolhydraatarme voeding veel mensen met diabetes weer goed in balans komen. Velen kunnen stoppen met insuline en ook met de extra medicatie zoals tolbutamide en glibenclamide. Soms zelfs ook met metformine!

Tot voor kort dachten we dat diabetes een chronische ziekte is waarvan je nooit afkomt. ‘Leer er maar mee leven’, zei men.

Nu blijkt echter dat het tóch mogelijk om door een gezond dieet van (vrijwel) alle medicatie af te komen! Daarvoor moet men natuurlijk wel zijn of haar leefstijl grondig aanpakken. Dat is niet makkelijk en daarom raad ik iedereen aan om deskundig advies te vragen aan een diëtist.

Een paar principes:

• Om af te vallen moet er sprake zijn van vetverbranding.
• Dit is alleen mogelijk bij een lage insulinespiegel.

Doel behandeling

• In balans brengen van insulinespiegel
• Letterlijk: verlagen insulinespiegel
• Koolhydraten in voeding verlagen
• Van suikerverbranding naar vetverbranding = afvallen
• Goed gewicht is de hoogste prioriteit!

Koolhydraatarme voeding

• Minder koolhydraten
• Meer vetten (goed vet = onbewerkt)
• Meer eiwitten
• Voldoende vezels

Wat is koolhydraatarm?

Onder koolhydraatarme producten verstaan we producten die weinig koolhydraten bevatten.

Dierlijke producten bevatten van zichzelf zeer weinig koolhydraten. Vlees, vis, eieren en zuivel bevatten nauwelijks koolhydraten, omdat ze grotendeels uit vet en eiwitten bestaan. Van de dierlijke producten bevatten zuivelproducten de meeste koolhydraten.

Plantaardige producten bevatten over het algemeen meer koolhydraten dan eiwitten of vetten. Dit geldt niet voor vetrijke producten zoals noten, zaden en oliën.

Onder koolhydraatrijke producten vallen zoetigheden zoals snoep en koek, en zetmeelrijke producten zoals pasta, rijst, brood en aardappelen.

Waarom koolhydraatarme producten eten?

Eten met minder koolhydraten houdt in dat je geen ongezonde, snelle koolhydraten meer eet. Als je te veel koolhydraten eet, stijgt je bloedsuikerspiegel in een zeer korte tijd, waardoor je lichaam veel insuline aanmaakt.

Insuline zorgt ervoor dat de suiker in je bloed in de vetcellen kan. Wanneer je lichaam te vaak en te veel insuline aanmaakt, kun je insulineresistent raken. Hierdoor heb je continu trek in zoet eten en kom je snel aan in gewicht, met name op je buik

Voor veel mensen zal dit dieet een enorme verandering zijn. Maar vergelijk het eens met andere ziekten:

• Bij gluten-intolerantie geen gluten
• Bij lactose-intolerantie geen lactose
• Bij insuline-resistentie beperkt koolhydraten.

Diabetes type 2 verdient een oorzakelijke behandeling! Dus nogmaals: focus op gewichtsverlies en minder koolhydraten. Daarbij natuurlijk ook voldoende beweging, stoppen met roken, alcohol beperken en stress zoveel mogelijk trachten te reduceren!

Dat koolhydraatverlaging in de voeding echt effect heeft wordt steeds duidelijker. Eén van de deskundigen die dit al jaren verkondigd is de diëtist Harriët Verkoelen. Kijk maar eens op www.harrietverkoelen.nl

deel 1 Bloedsuiker

deel 2 HbA1c

deel 3 Cholesterol

deel 4 Gewicht bij volwassenen

deel 5 Gewicht bij kinderen

Zorggroep BES
Kaya Amsterdam 25 C
Tel:+599 717-0476