Directeur Ben Oleana van de Fundashon Cas Bonairiano is in Nederland om de haalbaarheid te onderzoeken alle FCB-woningen van zonnepanelen te voorzien. Een mooie gelegenheid om – bij een glaasje Spa rood in het Rotterdamse café Cornelis – bij te praten met de man-met-een-uitgesproken-mening en hem over zijn politieke aspiraties te polsen. ,,Van mijn vrouw mag ik daar niet over praten”, weert hij af. Maar aangezien Oleana zich door niemand – zelfs niet door staatssecretaris Knops – de mond laat snoeren doet hij toch een ontboezeming…

Door René Zwart

,,Bonaire staat op een kruispunt”

Rotterdam – ,,Wij staan met Bonaire op een kruispunt. De komende eilandraadsverkiezingen zijn de laatste kans om het nog goed te laten komen. We groeien te hard, in korte tijd van tienduizend naar meer dan twintigduizend inwoners.” De Bonairianen kunnen dat tempo niet bijhouden, constateert een oprecht bezorgde Ben Oleana. ,,Als we blijven slapen worden we over vier jaar wakker op een eiland dat het onze niet meer is. Dan heeft het kapitaal Bonaire definitief overgenomen.”

De verkiezingen kunnen het verschil maken, stelt Oleana, maar een stemadvies geeft hij niet. ,,Dat kan in mijn functie niet. Maar ik kan wel zeggen wat we nodig hebben en dat is een bestuur met visie op de toekomst van Bonaire. Waar willen we naar toe met het eiland? Zo moeilijk kan dat toch niet zijn! Het is nog niet te laat. Het herstel zal wel pijn doen, want we moeten recht trekken wat krom is gegroeid.” Een beetje wat Oleana met de FCB heeft gedaan. Dus waarom de opgedane ervaring niet politiek in de praktijk brengen?

,,Iedereen weet wat er mis is”

,,Als ik ’s avonds naar bed ga denk ik: ja, ik moet het doen. Maar als ik dan ’s morgens opsta denk ik weer: nee, niet doen. Mijn handen jeuken, maar het kan je dood worden. Je hebt geen tijd meer om te leven en geen tijd voor je gezin. En wordt het gewaardeerd? Voor je het weet word je weggestuurd en niemand die je dan opvangt. Er zijn heel veel goede mensen op Bonaire die het uitstekend zouden doen in de politiek, maar die stellen zich de vraag: ‘Waar begin ik aan?’ Ik begrijp dat heel goed. Je leeft maar een keer.”

Oleana vindt het te gemakkelijk om ‘Den Haag’ de schuld te geven van de scheefgroei. ,,Wij hebben de neiging te schreeuwen dat Nederland het fout doet. Natuurlijk, er worden daar veel fouten gemaakt, maar we moeten allereerst naar onszelf kijken. Laten we eerst ons eigen huiswerk maar eens doen, daarna hebben we recht van spreken. Iedereen op het eiland weet wat er mis is. We kennen de grappenmakers, we weten wie de boeven zijn, we weten wie er niet functioneert, we weten precies de plek waar drugs worden verhandeld en toch doen we er niks tegen.”

,,Ik ben wel eens bedreigd”

Een situatie die zich laat vergelijken met hoe hij de FCB tien jaar geleden aantrof. ,,Er was een achterstand aan geïncasseerde huur van 1,7 miljoen. Er waren 37 man in dienst, nu nog 13. Er waren te veel auto’s en mobiele telefoons. Voor een stichting die er is voor minder bedeelde mensen werd er veel te veel geld aan de organisatie uitgegeven.” Oleana is geen zachte heelmeester. ,,Als iemand zijn werk niet goed doet begin je met een waarschuwing en nog een tweede waarschuwing, maar bij de derde keer is het eruit.”

Het aanpakken van huurachterstanden werd Oleana niet door iedereen in dank afgenomen. ,,Huur moet je gewoon betalen. Ik ben wel eens na een ontruiming bedreigd. Ik ben naar de Officier van Justitie gegaan, maar die kon niks voor me doen. Toen ben ik op kosten van de FCB een maand of vijf beveiligd. Ik was niet bang voor mezelf, maar wel voor mijn gezin.”

,,Iedereen vond mij hét probleem”

Voor de autoriteiten was Oleana evenmin de makkelijkste. ,,Iedereen met regeringscommissaris Kamp voorop vond dat ik hét probleem was. Ze vonden dat de FCB zich maar beter kon laten overnemen door een woningbouwcorporatie uit Nederland. Kwamen ze met Vestia (dat niet veel later ten onder is gegaan door list en bedrog van het management; red) aanzetten. Wat was ik boos. Ik heb moeten vechten. Ik was er van overtuigd dat we het zelf zouden kunnen. Ik heb ook mijn trots. Dat mag toch?

Ik ben er tien jaar zeven dagen in de week mee bezig geweest. We hebben de boel op orde gekregen. Toen ik kwam liepen de jaarrekeningen vier of vijf jaar achter. Nu zijn we helemaal bij.” In de eerste week van april wordt de jaarrekening vastgesteld terwijl andere overheidsnv’s en stichtingen nog steeds jaren achterlopen. ,,Zo moeilijk is het niet, hoor. Het is een kwestie van afspraken maken en je er vervolgens aan houden.”

,,Geef ons geen vissen”

Het afnemen van taken is niet de oplossing, vindt Oleana ,,Wij als FCB zijn heel goed geholpen door de Stichting Thuis in Eindhoven. Ik heb tegen ze gezegd: geef ons geen vissen, maar leer ons vissen. En kijk eens: nu staat de organisatie er. Als wij onze zaakjes niet voor elkaar zouden hebben hadden wij nu echt geen 35 miljoen dollar kunnen lenen. Financiers willen zekerheid en die zekerheid biedt de FCB.”

Naar aanleiding van de plannen vijfhonderd woningen te bouwen – ruim een verdubbeling van de bestaande woningvoorraad! – is de FCB doorgelicht door de Auditdienst Rijk. ,,Ik heb het conceptrapport ingezien en daar komen we heel goed uit. Daar ben ik trots op. Dat mag toch wel, trots zijn op wat we met elkaar bij de FCB hebben bereikt.”

,,Knops wil iets bereiken”

Het is nog maar een jaar geleden dat staatssecretaris Knops er blijk van gaf geen hoge pet op te hebben van de FCB. Hij kreeg het publiekelijk aan de stok met Oleana omdat hij weigerde garant te staan voor de financiering van nieuwe projecten. ,,Hij was op het verkeerde been gezet door de ambtenaren die aan alles twijfelen wat Bonaire zelf wil doen.”

Inmiddels is de verstandhouding met de bewindsman goed, benadrukt de FCB-directeur. ,,Hij weet nu wat hij aan ons heeft. Ik vind dat hij het goed doet. Hij is de eerste meneer uit Nederland die wil begrijpen hoe het op Bonaire werkt. Ik geloof echt dat hij het beste voor heeft met ons eiland. Hij wil iets bereiken voor de mensen. Ja, hij kan hard zijn, maar dat is soms nodig. Ik heb ook vertrouwen in mevrouw Van Ark. Ik ben ervan overtuigd dat ze goede dingen voor de Bonairianen zullen doen.”

,,Het doet soms pijn”

Dat is nodig ook. ,,Als ik in mijn auto door de wijken rij en de armoede zie doet het soms pijn. Ik was er zelf een van negen. Wij waren niet rijk, maar hadden het ook niet arm. Er was eten in overvloed. We liepen niet in nieuwe kleren en gingen ook niet op vakantie, maar we hebben wel allemaal gestudeerd. Ik las pas een artikel over een land waar de mensen niet rijk zijn, maar ze wel vinden dat zij het goed hebben. Dat moet op Bonaire ook kunnen.”

Over het hoe heeft Oleana zijn ideeën. ,,Het begint met de bereidheid samen te werken en niet tegen elkaar te vechten zoals de afgelopen jaren in de politiek is gebeurd. Op onze nieuwjaarsbijeenkomst heb ik de oproep gedaan de krachten te bundelen om van Bonaire een WIJ land te maken. Het kan, maar dan moeten we niet op de bank blijven zitten en onze hand ophouden.”

,,Het is tijd om wakker te worden”

,,Zoals ik eerder zei: we staan met Bonaire op een kruispunt. Deze verkiezingen zijn meer dan ooit bepalend voor onze toekomst. Het is tijd dat wij wakker worden.” Het is Oleana al vaker gevraagd waarom hij niet de politiek ingaat. Dat het gaat gebeuren lijkt zeker, alleen wanneer is nog de vraag. Met 57 jaar is hij jong genoeg èn: volgend jaar loopt zijn contract bij de FCB af.

Bouw 500 woningen de kroon op het werk van Ben Oleana

De bouw van vijfhonderd nieuwe betaalbare woningen door de Fundashon Cas Bonairiano kan worden gezien als de kroon op het werk van directeur Ben Oleana. Hij trad in 2008 aan met de opdracht de in staat van verval verkerende woningbouwstichting te reorganiseren en vervolgens te professionaliseren. Oleana voerde op meerdere fronten strijd. Intern, met zijn bestuur, de politiek en ook nog eens het machtige Den Haag. Achtereenvolgende bewindslieden hadden liever dat de FCB zich liet overnemen door een Nederlandse corporatie. Hij weerstond alle druk en tegenwerking.

Geen rijksgarantie

Met de start vorig jaar van de eerste fase van de in totaal te bouwen vijfhonderd nieuwe huizen bewees hij het ongelijk van de criticasters. Inmiddels heeft hij ook de financiering voor elkaar voor de resterende 424 woningen. Zonder hulp (lees: garantstelling) van het Rijk heeft de FCB 35 miljoen dollar weten te lenen bij (deels commerciële) instellingen. ,,Als we die rijksgarantie wel hadden gekregen zouden we maar 1,8 procent rente betalen, nu is dat 4,4 procent”, aldus Oleana.

Het is de prijs van de Haagse bureaucratie waarvoor de lokale overheid opdraait. ,,Naarmate je meer rente betaalt worden de bouwkosten en dus de huur hoger. In de praktijk betekent dit dat het openbaar lichaam meer aan huursubsidie kwijt is. De huurders hebben er dus niet direct nadeel van. Het hele systeem gaat in de loop van dit jaar veranderen, want de regering gaat een nieuwe huursubsidieregeling invoeren. Daar ben ik heel blij mee.”

Direct voordeel

Wat de FCB-huurders wel een direct voordeel kan opleveren is de reden waarom Oleana deze week in Nederland is. ,,Ik wil alle FCB-woningen van zonnepanelen voorzien. Eerst de nieuwbouwwoningen, maar uiteindelijk ook de bestaande voorraad van 485 huizen. Huurders – doorgaans minderbedeelden – betalen veel geld voor stroom terwijl wij op Bonaire gratis zon in overvloed hebben.”

Oleana wil het project het liefst geheel uitbesteden. ,,Zonnepanelen zijn niet onze core business. Ik kan mij voorstellen dat een bedrijf het interessant vindt om de zonnepanelen te financieren en te plaatsen. Waarschijnlijk verdien je de investering in zeven jaar terug. Bij de huidige rente heeft het toch geen zin geld op de bank te laten staan. Ik heb er met WEB over gesproken. Het zou ook iets voor hen kunnen zijn. Het past uitstekend in het concept Blue Destination.”

Ministerie

Oleana heeft een consultant opdracht gegeven een haalbaarheidsstudie te maken. ,,Daarmee ga ik langs bij het ministerie van Economische Zaken, kijken of ze willen meedoen. Ze betalen tenslotte nu ook al subsidie voor elektriciteit. Als we dankzij zonnepanelen de stroomkosten omlaag krijgen is er ook minder subsidie nodig.”