Door Harald Linkels

Kralendijk- Het College Financieel Toezicht (CFT) zegt dat de jaarlijkse bijstelling van het BES-fonds, en daarmee de vrije uitkering op dit moment niet gunstig is voor de BES-eilanden. Als het gaat om Caribisch Nederland dan is de jaarlijkse bijstelling gebaseerd op het actuele indexatiecijfer per openbaar lichaam afzonderlijk. De inflatie op de openbare lichamen was over 2015 laag of negatief: Bonaire -0,9%, Sint Eustatius -1,0% en Saba +0,4% (bron: CBS). Over 2016 was de inflatie laag of vrijwel nihil: Bonaire +0,5%, Sint Eustatius -0,1% en Saba +0,1% (bron: CBS).

In 2016 heeft er geen bijstelling van de vrije uitkering plaatsgevonden, de openbare lichamen zullen hierover begin 2017 schriftelijke berichtgeving ontvangen van BZK. Gegeven de lage inflatie over 2016 wordt op basis van de huidige systematiek eveneens geen bijstelling van de vrije uitkering in 2017 verwacht; in de begrotingen 2017 van de openbare lichamen wordt zodoende eveneens niet uitgegaan van een bijstelling.

Het CFT zegt dat de jaarlijkse bijstelling van het BES-fonds afwijkt van de jaarlijkse bijstelling van het gemeentefonds in Nederlandse gemeenten. De bijstelling van gemeentefondsen geschiedt op basis van een loon- en prijsbijstelling. Een toename van de uitgaven als gevolg van loon- en prijsstijgingen wordt middels de betreffende bijstelling gecompenseerd. Gegeven de nieuwe CAO die in 2016 is gesloten, waarbij de CAO regeling voor Rijksdienst Caribisch Nederland wordt gevolgd, zagen de openbare lichamen zich medio 2016 geconfronteerd met een stijging van circa 4% van de loonkosten. Aangezien de loonkosten een groot deel uitmaken van de totale lasten is het voor de openbare lichamen, in het bijzonder Saba en Sint Eustatius gegeven hun kleinschaligheid, een grote opgave gebleken om deze stijging bij een gelijkblijvende vrije uitkering op te vangen in de begroting 2016. Deze opgave is moeilijk omdat geen gevolg is gegeven aan de aanbeveling van het in opdracht van de minister van BZK in 2015 uitgebrachte Advies Onderzoek onderhoud BES fonds om de vrije uitkering te verhogen ten behoeve van niet begrote bedragen en inloop van wettelijke taken.

Voor deze kabinetsperiode liggen de financiële kaders voor de BES vast. De komst van een nieuw kabinet kan maar de mening van het CFT gelegenheid bieden voor BZK en de openbare lichamen om in gesprek te gaan over een mogelijke wijziging van de bijstelling van het BES fonds waardoor deze niet alleen uitgaat van inflatie (prijsbijstelling) maar ook uitgaat van de daadwerkelijke loonontwikkelingen (loonbijstelling). Daarbij is het van belang om eveneens stil te staan bij het moment waarop een dergelijke bijstelling zal plaatsvinden gedurende een kalenderjaar zodanig dat een bijstelling gedurende het jaar verwerkt kan worden in een begrotingswijziging.