In deze wekelijkse column geeft huisarts en medisch manager bij Zorggroep BES,Wouter van Kempen, informatie over diabetes en een gezonde levensstijl.

Door Wouter van Kempen

Vorige zondag is aandacht besteed aan het onderwerp cholesterol. We hebben gezien dat cholesterol is een belangrijke stof is voor het lichaam. Een verhoogd cholesterol is geen ziekte. Er zijn alleen verschillende soorten cholesterol. Het zogenaamde LDL cholesterol kan maar beter zo laag mogelijk zijn. Is het LDL cholesterol toch te hoog, dan kunnen de bloedvaten verstopt raken en is er meer kans op hart- en vaatziekten.

Vandaag gaan we het hebben over ons gewicht. Hoe wordt het gemeten en hoe belangrijk is het voor onze gezondheid?

We kunnen er niet omheen. In de laatste 50-60 jaar zijn veel mensen veel te zwaar geworden. We zien dat overal in de wereld. In Nederland is op dit moment 50% van de bevolking te zwaar en 14% heeft ernstig overgewicht (obesitas).

Ook een groot deel van de Bonairiaanse bevolking kampt met ernstig overgewicht. We hoeven maar om ons heen te kijken, of in de spiegel…!

Dertig procent van de wereldbevolking kampt met overgewicht of obesitas. 2,2 miljard volwassenen en kinderen hebben gezondheidsproblemen doordat ze te dik zijn. Dat zijn er twee keer zoveel als in 1980. Onder de 2,2 miljard mensen die te dik zijn, zijn 600 miljoen volwassenen en 108 miljoen kinderen met een BMI (Body Mass Index, zie onder) boven de 30, wat betekent dat ze ernstig overgewicht hebben.

Overgewicht en obesitas hangen samen met tal van chronische aandoeningen: Diabetes type 2 en hart- en vaatziekten, kanker (onder andere aan slokdarm, alvleesklier en dikke darm), aandoeningen aan de galblaas, het bewegingsstelsel (waaronder artrose) en de ademhalingswegen (verminderde longfunctie, slaapapneu), verminderde vruchtbaarheid of onvruchtbaarheid, psychische klachten, zoals depressie en angststoornissen.

Obesitas is een ernstige vorm van overgewicht. Bij obesitas is er sprake van te veel overtollig vet dat in het lichaam is opgeslagen. De overmatige vetstapeling geeft aanleiding tot verschillende gezondheidsrisico’s. Obesitas kan het gevolg zijn van een breed scala aan oorzaken, die leiden tot verstoring van de energiebalans. Je neemt dus meer energie op dan dat je verbruikt aan dagelijkse activiteiten. Obesitas kan worden veroorzaakt door biologische, psychologische en/of sociale factoren. In veel gevallen is er sprake van een gecombineerde oorzaak waarbij de aanleg tot abnormale vetstapeling al vastligt in de genen, maar waarbij bijvoorbeeld de sociale omgeving, zoals familie of de snackbar om de hoek, ook de nodige invloed heeft gehad.

WEEGSCHALEN

Er zijn heel veel soorten weegschalen. Het probleem is tegenwoordig dat veel weegschalen kunnen wegen tot een maximum gewicht van 130 kilo. En dat is voor veel mensen met obesitas niet genoeg! Ook bij de dokter is de weegschaal vaak niet geschikt voor hele zware mensen. Er zijn speciale weegschalen in de handel. Voor 125 US dollar heb je een weegschaal die tot 200 kilo weegt.

Bij de diëtist wordt vaak gebruik gemaakt van een weegschaal die óók het BMI berekent, het buikvet en de botmassa. Soms ook de stofwisselingssnelheid. Veel mensen zijn zwaar, maar hebben in feite een hoge spiermassa. Je vet meten met een weegschaal gaat als volgt: je gaat op blote voeten op de weegschaal staan. Een zwak elektrisch stroompje gaat van de ene naar de andere voet en meet de weerstand. Gecombineerd met gegevens over je gewicht, je leeftijd, je lengte, je geslacht en soms zelfs je fitnessniveau, wordt aangegeven wat je vetpercentage is. Het blijkt nog niet zo eenvoudig te zijn om een betrouwbare meting te krijgen. Het maakt uit of je net gesport hebt en of je genoeg hebt gedronken. Voor alle weegschalen geldt dat je het beste steeds onder dezelfde omstandigheden de metingen doet of laat doen.

HEB IK EEN GEZOND GEWICHT?

Ben je te zwaar of juist te licht? Of je een gezond gewicht hebt, kun je meten met de Body Mass Index (BMI) én je middelomtrek. Samen geven ze een redelijk goed beeld van een gezond gewicht. Ondergewicht kan óók gezondheidsklachten veroorzaken.

1. Bepaal je BMI-score

De BMI geeft de verhouding weer tussen je gewicht en je lengte. De kilo’s worden gedeeld door de lengte in het kwadraat. Stel dat je bijvoorbeeld de BMI wil berekenen van iemand die 90 kilo weegt en 175 centimeter lang is. In dat geval kun je de formule op de volgende manier invullen:
BMI = 90 kilogram / (1,75m x 1,75m) = 90 kilogram / 3,0625 = 29,39                                                    

Voor sommige bevolkingsgroepen zijn BMI-scores anders. 

OORDEEL	ADVIES	BMI MANNEN EN VROUWEN
Ondergewicht	Probeer aan te komen	Lager dan 18,5
Gezond gewicht	Probeer op gewicht te blijven	Tussen 18,5 en 25
Overgewicht (gevarenzone komt in beeld)	Probeer af te vallen (zorg in ieder geval dat je niet aankomt)	Tussen 25 en 30
Obesitas (Verhoogd risico)	Probeer onder begeleiding af te vallen	Meer dan  30

2. Bepaal je middelomtrek

Naast het gewicht is het voor je gezondheid belangrijk waar het lichaamsvet zit. Vet in en rond de buik is nadelig voor je gezondheid.

1. Meet de middelomtrek tussen de onderkant van de onderste rib en de bovenkant van het bekken.
2. Adem uit en lees jouw middelomtrek af.

Meestal geven de BMI en de middelomtrek beide aan dat er sprake is van overgewicht, ondergewicht of een gezond gewicht. Als dat niet zo is, houd dan het resultaat van de middelomtrek aan. Hier wordt namelijk rekening gehouden met het extra gezondheidsrisico van veel buikvet.       Vet rond je buik is nadeliger voor je gezondheid dan vet op je heupen en billen.

Mensen die aan bodybuilding doen en veel spieren hebben, kunnen door het gewicht van de spieren een hoge BMI (25-30) hebben. Dit terwijl zij wel een goede middelomtrek hebben. Zij hoeven in dat geval dus niet af te vallen. Een vetpercentagemeting kan hierbij uitsluitsel geven.

OORDEEL	ADVIES	MANNEN MIDDELOMTREK	VROUWEN MIDDELOMTREK
Ondergewicht	Probeer aan te komen	Omtrek kleiner dan 79 cm	Omtrek kleiner dan 68 cm
Gezond gewicht	Probeer op gewicht te blijven	Omtrek tussen 79 en 94 cm	Omtrek tussen 68 en 80 cm
Overgewicht (gevarenzone komt in beeld)	Probeer af te vallen (zorg in ieder geval dat je niet aankomt)	Omtrek tussen 94 en 102 cm	Omtrek tussen 80 en 88 cm
Obesitas (verhoogd risico)	Probeer onder begeleiding af te vallen	Omtrek groter dan 102 cm	Omtrek groter dan 88 cm

Veel gestelde vragen over afvallen en gewicht

Hoe blijf ik op gewicht? Mag ik een beetje afvallen met een gezond gewicht? Waar kan ik persoonlijk dieetadvies krijgen? Bestaan zware botten? Hoeveel calorieën heb ik nodig? Hoe zwaar mag ik zijn? Hoeveel calorieën verbrand ik? Wat is een goed dieet om af te vallen? Wat mag ik eten als ik diabetes heb? Hoeveel calorieën zitten erin?

Aan dit soort vragen zal de komende weken ook aandacht besteed worden.

Lees ook deel 1: Meten is weten en deel 2: Meten is weten en deel 3# Meten is weten

Zorggroep BES
Kaya Amsterdam 25 C
Tel:+599 717-0476