Om in 2050 brede welvaart te realiseren in Bonaire, Sint Eustatius en Saba, is het nodig om beter voorbereid te zijn op verdere vergrijzing en om de huidige bevolkingsgroei te beïnvloeden, zo stelt de staatscommissie in haar op 4 juli 2024 gepubliceerde rapport ‘Gerichte groei’.

Ongerichte bevolkingsgroei zet de eilanden vanwege de kleinschaligheid al snel onder druk, terwijl er tegelijk tekorten zijn in functies die belangrijk zijn voor de gemeenschappen op de eilanden. Specifieke arbeidsmigratie voor essentiële functies en sectoren zoals zorg en onderwijs is en blijft daarom nodig. Door hierin selectiever te zijn, kan beter rekening worden gehouden met de draagkracht van publieke voorzieningen en de fysieke omgeving, die bovendien te maken heeft met de gevolgen van klimaatverandering. Dit vraagt voor elk van de drie eilanden om stevige politieke keuzes, onder andere over de gewenste inrichting van de economie, de omvang van migratie en manieren om met vergrijzing om te gaan.

Richard van Zwol, voorzitter van de staatscommissie, benadrukt de urgente noodzaak van lange-termijn politieke keuzes: “Bonaire, Sint Eustatius en Saba kennen stevige opgaven, zowel sociaal-maatschappelijke als ruimtelijke. De komende demografische veranderingen, zoals meer vergrijzing en ook migratie, maken politieke keuzes gericht op de lange termijn heel urgent.”

Kleinschalig

De commissie concludeert dat de kwaliteit van leven op de eilanden onder druk staat. Dit komt mede doordat de eilanden kleinschalig zijn, waardoor het organiseren van voorzieningen extra geld en moeite kost. Ook zijn de eilanden gevoelig voor economische tegenslagen en is de sociaal-economische situatie van de Caribisch-Nederlandse bevolking over het algemeen kwetsbaarder dan die in Europees Nederland. Daarnaast maakt de ligging de eilanden extra ontvankelijk voor de gevolgen van klimaatverandering.

De staatscommissie voorspelt dat vergrijzing de komende jaren zal leiden tot stijgende personeelstekorten en een hogere zorgvraag. De voorzieningen en infrastructuur moeten op tijd klaar staan voor de toenemende vergrijzing. De grotere zorgbehoefte zal daarnaast ook meer vragen van familie en de bredere gemeenschap om samen zorg te verlenen. Arbeidsmigratie kan volgens het rapport tegemoetkomen aan de toenemende vraag naar arbeidskrachten, maar zal ook een groter beslag leggen op voorzieningen, huisvesting en beschikbare ruimte. Migratie kan druk geven op sociale cohesie en ongelijkheid vergroten, vooral omdat sommige migranten economisch beter af zijn dan de lokale bevolking en anderen juist kwetsbaarder zijn.

Eilanden

Voor Bonaire ligt de nadruk op het krijgen van grip op de snelle bevolkingsgroei en het in evenwicht brengen van toerisme met de draagkracht van het eiland. Sint-Eustatius moet zich richten op een groei die de economie en bevolkingsstructuur ondersteunt om de dalende trend te keren. Saba, met beperkte ruimte voor huisvesting en andere activiteiten, moet subtiele, doordachte groeistappen zetten die de kwaliteit van het eilandleven en de publieke voorzieningen versterken richting 2050.

De staatscommissie pleit voor robuust beleid en samenwerking met Europees Nederland om deze uitdagingen aan te pakken. Vergrijzing vraagt om samenhangende politieke keuzes en meer demografische kennis, waarbij data over demografische ontwikkelingen moeten worden verbeterd om scherpe politieke keuzes mogelijk te maken.

Het hele rapport is hier te lezen: rapport ‘Gerichte groei’