Minister-president Mark Rutte heeft maandag namens zijn regering excuses aangeboden voor de historische rol van Nederland in de slavernij en de slavenhandel, ondanks oproepen om de langverwachte verklaring uit te stellen.

“Vandaag bied ik mijn excuses aan”, zei Rutte in een toespraak van 20 minuten die met stilte werd begroet door een genodigd publiek in het Nationaal Archief.

Rutte ging door met de verontschuldiging, ook al hadden enkele actiegroepen in Nederland en zijn voormalige koloniën er bij hem op aangedrongen te wachten tot 1 juli volgend jaar, de verjaardag van de afschaffing van de slavernij 160 jaar geleden. Activisten overwegen volgend jaar het 150-jarig jubileum omdat veel tot slaaf gemaakte mensen na de afschaffing tien jaar lang op plantages moesten blijven werken.

“Waarom de haast?” Vroeg Barryl Biekman, voorzitter van het in Nederland gevestigde Nationaal Platform Slavernijverleden, voor de toespraak van de premier. Sommige groepen stapten vorige week naar de rechtbank in een mislukte poging om de toespraak te blokkeren.

Rutte verwees maandag in zijn uitlatingen naar het meningsverschil.

“We weten dat er niet één goed moment is voor iedereen, geen juiste woorden voor iedereen, geen juiste plek voor iedereen”, zei hij.

Hij zei dat de regering een fonds zou oprichten voor initiatieven om de erfenis van de slavernij in Nederland en zijn voormalige koloniën aan te pakken.

De Nederlandse regering sprak eerder diepe spijt uit over de historische rol van het land in de slavernij, maar stopte met een formele verontschuldiging, waarbij Rutte ooit zei dat een dergelijke verklaring de samenleving zou kunnen polariseren. Een meerderheid in het parlement steunt nu echter een verontschuldiging.

Rapport

De toespraak van de premier is een reactie op een vorig jaar gepubliceerd rapport van een door de regering aangestelde adviesraad. De aanbevelingen omvatten onder meer de verontschuldiging en erkenning van de regering dat de slavenhandel en slavernij vanaf de 17e eeuw tot aan de afschaffing “die direct of indirect onder Nederlands gezag plaatsvonden, misdaden tegen de menselijkheid waren”.

“Het rapport Ketenen van het verleden van de Dialooggroep Slavernijverleden speelt een belangrijke rol in het bewustwordingsproces dat velen van ons doormaken.”

Dat rapport verscheen op 1 juli vorig jaar en bevatte een aantal niet mis te verstane conclusies en aanbevelingen.

“De drie kernwoorden zijn: erkenning, excuses, herstel. Vandaag sturen we de officiële kabinetsreactie naar de Tweede Kamer. Daarin omarmen we de analyse en conclusies van de Dialooggroep.” Aldus Rutte.