Door Caribisch Netwerk | Leoni Leidel-Schenk

KRALENDIJK – Het wetboek van Strafrecht BES kent sinds 2010 bepalingen over de terbeschikkingstelling (tbs) behandeling, maar de bijzondere gemeenten van Nederland kunnen een tbs-behandeling door gebrek aan mogelijkheden nog niet uitvoeren.

“Op de BES geldt op dit moment de oude wetgeving”, bevestigt Suliën Zimmerman van het Openbaar Ministerie Bonaire, Sint-Eustatius en Saba (BES). “Het Gerecht kan de tbs-maatregel dus niet opleggen in tegenstelling tot Aruba en Curaçao. Van een (forensische) behandeling, zoals in Nederland, is op dit moment nog geen sprake.”

Sturen naar Curaçao
In geval van volledige ontoerekeningsvatbaarheid, kan de rechter de betrokkene naar de Capriles Kliniek op Curaçao of naar FOBA-afdeling in de gevangenis van Curaçao sturen, vervolgt Zimmerman. Er is op Bonaire, Sint-Eustatius of Saba geen forensische polikliniek.

Toch zegt FOBA-psychiater Frans Heijtel, die twee keer per maand werkt op Bonaire, dat de behandelingen van (ex) gedetineerden met psychische problematiek op Bonaire vooroplopen op die van Curaçao en Aruba. Hij noemt Bonaire Mental House Caribbean als voorbeeld. Deze instelling geeft onder andere samen met de Reclassering Caribisch Nederland forensische zorg aan cliënten die in detentie zijn en bijna vrijkomen.

Tbs-behandeling van Nederland kopiëren werkt niet, het moet gemodelleerd worden naar de kleine gemeenschap

Ook hoogleraar Frans Koenraadt is het hier mee eens. Hij is hoogleraar forensisch psychologie aan onder andere de Universiteit van Curaçao. “De ambulante behandeling voor mensen met psychiatrische problemen op Bonaire is een voorbeeld voor de andere eilanden”, vindt Koenraadt. “Zeker de overgang van de oude bajes naar de nieuwe bajes, dat is een wereld van verschil.”

Volgens Koenraadt steekt de aanpak op Bonaire gunstig af bij de situatie op Curaçao, Aruba en Sint-Maarten. “Er is geïnvesteerd in opleiding van personeel op Bonaire en dat is heel belangrijk. Mental House Caribbean is een nuttige onderneming waarvan blijkt dat die duidelijk effect sorteert in Bonaire. De opzet van de klinische behandeling is op zichzelf een duidelijke vooruitgang. Simpelweg de tbs-behandeling van Nederland kopiëren, lost namelijk niets op. Het vergt modelleren naar de eigen omgeving en dat gebeurt op Bonaire.”

“Er wordt gewerkt aan een beperkt aantal klinische gesloten plaatsen binnen de gevangenis op Bonaire”, zegt Nancy Eelman van de Reclassering Caribisch Nederland. “We maken nu vooral gebruik van het aanbod van Mental Health Caribbean, die ambulante behandeling bieden voor mensen met verslavingsproblematiek, psychiatrische problemen of een combinatie hiervan.”

‘Op de BES-eilanden zou het gaan om niet meer dan vijf tbs-cliënten per jaar’

– Nancy Eelman, Reclassering Caribisch Nederland

Zouden de BES-eilanden baat hebben bij een mogelijkheid tot tbs-behandeling? “Elke adequate forensische behandeling is zeker een aanvulling op het bestaande aanbod”, aldus Eelman. “Een groot voordeel van tbs is dat het gaat om een verlengbare maatregel. Kanttekening hierbij is dat het voor de BES gaat om kleine aantallen, zeer waarschijnlijk niet meer dan 5 personen jaar.

Moord op Marlies van der Kouwe Ook al gaat het om kleine aantallen, dat het ook flink mis kan gaan op Bonaire, blijkt uit de moord op de student Marlies van der Kouwe in 2008. Zij liep stage op het eiland en werd verkracht en vermoord door Ryan F., die op Curaçao en Bonaire al meerdere zedendelicten had gepleegd en destijds net een gevangenisstraf van zes jaar er op had zitten.

Weinig mogelijkheden voor preventie of nazorg
“Er is een woonvoorziening op Bonaire voor mensen met psychiatrische en verslavingsproblematiek. Hiernaast maken we gebruik van het (forensisch) begeleid wonen Bonaire”, zegt Eelman. “Dit is echter geen vorm van behandeling maar meer het aanleren van praktisch vaardigheden. Ook binnen de civiele wetgeving zijn er nog weinig mogelijkheden voor de Reclassering om in te zetten op preventie of aansluitend op de beëindiging van een tbs-maatregel.”

KIA gevangenis op Aruba. Archieffoto: Jackeliene Geeve Tbs-behandeling een probleem op alle eilanden van het Koninkrijk Op Aruba en Curaçao bestaat de mogelijkheid om de tbs-maatregel op te leggen, maar Aruba kan geen tbs uitvoeren, want er is simpelweg geen behandelingskliniek. Lees daar meer via deze link. Op Curaçao is alleen deels tbs-behandeling binnen de overvolle gevangenis mogelijk, maar blijft de nazorg uit, lees dat hier. Op Sint-Maarten is de tbs-maatregel nog niet in werking getreden en er is geen specifieke behandeling voor criminelen met psychische aandoeningen, bevestigt het OM van Sint-Maarten.