KRALENDIJK – Als we de berichten op sociale media mogen geloven, wordt Bonaire overspoeld door stagiairs en tijdelijk personeel die gaan werken in de horeca. Deze jongeren die voor een korte periode van 3 tot 6 maanden op het eiland willen verblijven, zoeken huisvesting. Op een toch al krappe woningmarkt leidt die situatie tot spanningen tussen lokale bewoners en nieuwkomers.

“Zoek maar een ander eiland!” en “Bonairianen kunnen dat werk ook prima doen” zijn kreten die met regelmaat terugkomen wanneer Nederlandse jongeren aangeven voor een korte periode te gaan werken of stagelopen op Bonaire. Waarom is het eiland zo populair en wat zijn de gevolgen voor Bonairiaanse studenten? Waarom trekken resorts Nederlandse stagiairs aan en wat zijn de gevolgen voor de huisvesting?

Bonaire.nu sprak met MBO Tourism & Hospitality, gedeputeerde Hennyson Thielman, politicus Clark Abraham, Bonaire Break en Stage op Bonaire om inzicht te krijgen in de situatie.

Schreeuw om personeel

Gedeputeerde Hennyson Thielman heeft de portefeuille Economie, Toerisme en Financiën. De toestroom van stagiairs en werkenden die hier voor korte tijd langskomen en de uitdagingen die zij met zich meebrengen is hem ook opgevallen. “Er is behoefte, een hele grote behoefte aan werknemers. We hebben veel mensen nodig met het toerisme. We willen zo veel mogelijk lokale inwoners in dienst hebben. Dat kunnen eilandskinderen zijn, maar ook inwoners die voor een langere tijd een toekomst willen opbouwen op Bonaire.”

De toerismesector trekt geregeld aan de bel, vertelt Thielman: “We merken alleen dat horecabedrijven aangeven dat ze lokaal niet genoeg mensen kunnen vinden. Niet iedereen wil werken in de toerismesector, veel lokale inwoners zien dat niet zitten. De salarissen liggen lager dan in andere sectoren en met een opleiding kun je zo ergens anders aan de slag.”

De toerismesector is de grootste van Bonaire, maar niet de populairste om in te werken

Het is begrijpelijk dat de horeca verder kijkt om aan personeel te komen. Om de groei bij te houden zullen ze wel moeten, meent de gedeputeerde. “Afgelopen week hadden we de speed meet georganiseerd, dat waren ontmoetingen tussen werkzoekenden en de toerismesector. Het was goed voor een eerste keer, de sector moet aan populariteit winnen. Ook door corona zijn mensen naar andere banen op zoek gegaan. Het is een logische stap dat bedrijven dan verder kijken om toch aan hun personeel te komen, de sector staat te springen om werknemers. Krachten van buitenaf zijn noodzakelijk. Nederlandse jongeren willen maar wat graag komen naar deze tropische bestemming. We hebben hogere lonen en betere trainingen nodig zodat lokale inwoners ook graag carrière willen maken in de horeca.”

Politicus Clark Abraham mengt zich met regelmaat in de discussie rond de tijdelijke inwoners en ziet wel een duidelijke rol voor de overheid weggelegd. “Er is een tekort aan personeel, de overheid kan daarin helpen en sturen. Je moet lokale inwoners opleiden bij de werkgever, werkgevers willen namelijk opgeleide mensen. Maar de overheid maakt geen beleid om mensen op te leiden waar behoefte aan is.”

“Het is van belang de samenleving niet te verdelen, de overheid kan de problemen aanpakken”, zegt Abraham. De politicus gaat verder: “Het zijn niet alleen stagiairs, we moeten het breder trekken; ook tijdelijke werknemers hebben invloed op de situatie. Begrijp me niet verkeerd, ze zijn nodig en we zien ze graag, maar het moet geen problemen voor lokale inwoners meebrengen. Ik zie lokale inwoners namelijk als iedereen die hier ingeschreven staat, mensen die toekomst zien op het eiland.”

Er is een tekort aan personeel, de overheid kan daarin helpen en sturen.

De reden om naar Bonaire te komen speelt volgens Abraham mee in de situatie: “De instelling van de jongeren die voor korte tijd op het eiland zijn is ook anders dan van lokale inwoners. In Nederland is werk in de horeca vaak een bijbaan, tijdelijk personeel komt hier ook voor een lange werkvakantie. Ik neem het ze niet kwalijk, het is genieten op het eiland. Bonaire is onderdeel van Nederland dus je kunt er makkelijk naartoe. Corona heeft het ook nog verergerd, na lang thuisblijven in een lockdown kun je hier lekker in de zon zitten en weinig maatregelen ervaren.”

“Dat toekomstperspectief op het eiland verdient meer aandacht”, vertelt de politicus. “Niks tegen de tijdelijke krachten, ze zijn dus welkom, maar zij kunnen ieder moment terug naar Nederland en daar wordt voor iedereen gezorgd. Zij hebben een vangnet. We moeten alleen ook aan de mensen denken die hier wel langer blijven en wonen, laten we ons dan meer richten op mensen die carrière willen maken in onze grootste sector. De lonen liggen hier te laag, maar dat wordt niet veranderd uit angst voor een ‘aanzuigende werking in de regio’. Door dit beleid hebben we juist een aanzuigende werking op Europese Nederlanders.” Aldus de politicus.

Melvin Leusink bemiddelt met zijn bedrijf Stage op Bonaire tussen werkgevers en stagiairs uit Nederland. Ook hij merkt een verandering: “Het aantal aanvragen voor stageplekken op Bonaire is bij ons explosief gestegen; we nemen daarom ook geen nieuwe aanvragen meer aan. We krijgen er nu tientallen per week binnen, normaal waren dat er slechts een paar.

“Stagiairs uit Nederland zijn erg gewild hier”, zegt Leusink: “ze worden met open armen ontvangen bij de werkgevers. Een stage in het buitenland is ook echt een aanvulling op je studie, alleen, het moet inderdaad lokaal geen problemen opleveren.”

Stagiairs uit Nederland zijn erg gewild hier, ze worden met open armen ontvangen bij de werkgevers.

Covid-19 is volgens Leusink een belangrijke factor in de huidige situatie: “Deze situatie is naar mijn idee tijdelijk, door corona. Europese Nederlanders kiezen voor safe, dat horen we ook van onze aanvragers. Ze gaan niet meer naar Zuid-Afrika, Bali of Qatar. Door corona kun je eigenlijk alleen in het Koninkrijk goed reizen. Op de Antillen is het veilig en het risico is laag. Je komt veilig thuis als de pleuris uitbreekt.”

Harm-Jan van Dijk zette in 2015 Bonaire Break op en was een van de eerste die tussenjaren op Bonaire regelde. “Wij leveren geen stagiairs, alleen jongeren die tijdelijk als toerist verblijven en vrijwilligerswerk doen. Dat zijn er zo’n 16 per keer die voor 6 weken blijven. Ze willen zich inzetten als vrijwilliger en zichzelf ontwikkelen op het eiland. Dat kan hier heel goed.”

“De eerste jaren verliepen geleidelijk, maar de laatste tijd loopt het storm”, merkt Van Dijk op. “We worden soms benaderd door resorts die jongeren van ons programma willen, dat doen we niet. Deelnemers kunnen na afloop zelf beslissen om langer te blijven en eventueel te werken. Bonaire is een gewilde plek: je hebt hier rust, ruimte en prachtige natuur.”

Huisvesting

Stagiairs en tijdelijke werknemers waar zo’n behoefte aan is, hebben een dak boven hun hoofd nodig. Levendige discussies over de zoektocht naar een woning kwam de laatste maanden voorbij. Dat heeft ook impact op de woningmarkt. Verhuurders vragen de hoofdprijs en tijdelijke bewoners zijn vaak bereid de portemonnee te trekken.

Gedeputeerde Thielman is duidelijk over wie actie moet ondernemen: “Verantwoordelijkheid voor het verblijf ligt bij de werkgevers, zij moeten hun personeel geschikte voorzieningen bieden. Hoewel stagiairs niet zo veel verdienen, zitten ze wel op dezelfde woningmarkt als lokale inwoners. Dankzij een studiebeurs of lening kunnen ze meer betalen voor een huis. Het is duidelijk dat we een tekort aan woningen hebben, maar dat is niet meteen op te lossen.”  

Abraham kijkt op dit punt wederom naar de overheid. “Het lijkt me een goed plan om een woon- of huurverordening in te stellen, net als op de Waddeneilanden. Tijdelijke inwoners die geen maatschappelijke binding aangaan met Bonaire mogen dan bijvoorbeeld niet in bepaalde huizen wonen. Zij kunnen alleen in het hogere commerciële segment huren. We hebben daarnaast meer goedkope en sociale woningbouw nodig. Ook de toeristenbelasting moeten we onder handen nemen, er moet eerlijk bijgedragen worden door iedereen die hier verblijft.”

Leusink sluit zich aan bij de gedeputeerde: “Het is niet te doen, alles zit vol en er valt niet meer te huisvesten. We halen niemand naar Bonaire als er geen woning beschikbaar is. Ik heb dan liever een stop op stagiairs dan lokale mensen verdringen. Ik vind het schrijnend als lokale mensen geen werk kunnen vinden door stagiairs, dan hou ik ermee op. Toch merken we dat resorts ons benaderen met de vraag om meer stagiairs, ze hebben een groot tekort aan personeel nu de sector weer aantrekt.”

Wanneer je studenten hier naartoe haalt vanuit Nederland, moet je ze ook helpen met het vinden van een huis.

Harm-Jan van Dijk ziet meerdere oplossingen: “Zelf vind ik dat de werkgever verantwoordelijkheid draagt voor huisvesting. Wanneer je studenten hier naartoe haalt vanuit Nederland, moet je ze ook helpen met het vinden van een huis. Of je moet als resort zelf kamers beschikbaar stellen aan je stagiairs. Er is hier ook een rol weggelegd voor toerisme- en hotelschoolopleidingen in Nederland. Zij zenden hun studenten uit, maar laten alles over aan de student en staan niet stil bij huisvesting.” 

“Bij Bonaire Break rekenen we een prijs waarbij huisvesting inbegrepen zit” vertelt Van Dijk. “Jongeren die zich voor ons programma aanmelden, zijn dus verzekerd van huisvesting. Als ze langer willen blijven, kan dat, maar dat is dan wel voor eigen rekening en verantwoordelijkheid.”

Tenslotte ligt volgens de oprichter van Bonaire Break een rol weggelegd bij de het lokale bestuur: “Het zou daarnaast goed zijn als de overheid meer woningen zou bouwen voor studenten en tijdelijke krachten. Ik denk hierbij ook aan studenten uit Caribisch Nederland die na hun studie willen terugkeren, maar door de hoge huurprijzen geen schijn van kans maken op een woning.”