Door dr. W.A. Cecilia

KRALENDIJK- Ik heb kennis genomen van het feit dat het openbaar lichaam Bonaire (OLB) een onderzoek heeft laten uitvoeren naar de vaccinatiebereidheid op het eiland. Een online enquête werd gecombineerd met de afname van een zogenaamde face-to-face interviews. De Rijksdienst Caribisch Nederland heeft ook in oktober 2020 een mediaonderzoek laten uitvoeren. De Rijksdienst in Caribisch Nederland communiceert regelmatig met haar burgers en wenst graag te weten of dit anders of beter kan. Met deze kennis kan zij de burgers zo goed en volledig mogelijk bereiken en informeren. 

Bij deze onderzoeken wenst beide overheden naar ik meen valide informatie te vergaren  over een groep mensen ter ondersteunig van hun beleid. De Boneriaanse bevolking, laten wij aannemen van 18 jaar en ouder, vormt hier de doelgroep wat ook als de populatie wordt aangeduid.  Het is zelden dat iedereen die tot de doelgroep behoort, wordt geinterviewt of een vragenlijst invult.  Het onderzoeken van de hele populatie is gelukkig ook niet nodig. In plaats daarvan selecteert men een aantal mensen uit de populatie en wordt deze groep onderzocht. Deze kleinere groep mensen vormt de steekproef. De wensen en behoeften van deze kleinere groep wordt in kaart gebracht en er moet vanuit gegaan worden dat de resultaten van deze steekproef geldig zijn voor de hele populatie, oftewel men kan de resulaten generaliseren. Echter kan men de resultaten alleen generaliseren als de steekproef voldoende representatief is. 

Uit beide onderzoeken valt de afwezigheid van een  niet duidelijk afgebakend onderzoekspopulatie op. Er is geen indeling gemaakt naar leeftijdscategorie alsook de indeling van de inwoners van Bonaire naar geboorteland conform de gegevens van het CBS. Verder is er ook is er geen indeling gemaakt naar de 6 wijken op het eiland aangevuld met bijvoorbeeld Sabadeco en Belnem waar veel Europese-Nederlanders en andere nationaliteiten wonen. Door het ontbreken van deze z.g. strateficatie is het niet mogelijk de invloed van verstorende variabelen op te vangen.  Er ontbreekt een foutenmarge en de betrouwbaarheidsniveau. Men leunt zwaar op de gegevens verkregen online, met als gevolg een scheve verhouding waarbij de representiviteit ver te zoeken is. 

De ombudsman heeft in zijn rapport van 2019 geconstateerd dat het slecht gesteld is met de financiele positie van bejaarden in Caribisch Nederland en in 2020 schat hij dat 40% van de huishoudens te weinig inkomen heeft om rond te komen. Neem erbij dat de kosten voor het levensonderhoud erg hoog is, en men komt tot de conclusie dat een hoge percentage van huishoudens op Bonaie geen internet hebben vanwege onder meer hoge kosten van internetdiensten en de aanschaf van computers. Dit zijn waarschijnlijk ook de mensen uit de populatie met weinig tot geen enkele computervaardigheden  die zich nooit en te nimmer aan een online enquete zullen wagen. Degenen die deze vaardigheden wel machtig zijn, is meestal het gedeelte van de bevolking die beter en hoog opgeleid zijn. 

De gevolgen van een niet representatief onderzoek is evident. De Papiamenstalige ochtendblad ‘Exra Boneriano’ meldt met grote koppen dat er een meerderheid is die zich niet wil laten vaccineren. Er wordt melding gemaakt van de grootste groep van respondenten die 60 jaar en ouder is, gevolgd door de groep van tussen de 50 en 60 jaar met 239 uit de 775 online respondenten. De groep van 60 jaar en ouder vormt 35% van de respondenten maar in werkelijkheid vormt deze groep op Bonaire volgens CBS, naar de cijfers van 2020 amper 20% van de bevolking. 

Ook het mediaonderzoek van RCN van 2020 is er een leunend op online respondenten aangevuld met gesprekken waardoor dezelfde fouten insluipen als die bij het OLB. Een bel gaat ongetwijfeld rinkelen als een Nederlandstalige radiostation als meest beluisterde radio naar voren komt met maar liefst 60%, op grote afstand gevolgd door een populaire maar papiamentstalige radiostation. (35%).  In 2018 was dit nog 44% op 40%.  Het verschil wordt niet uitgelegd maar de resultaten uit 2018 zijn wel in concordantie met de beleving voor wat betreft het luistergedrag op Bonaire. Bij de Snacks in de wijken heb ik nooit een Nederlandstalige radiostadion die aanstond aangetroffen. Overigens is het rapport van het onderzoek van 2020 in tegenstelling tot die van 2018 niet op het internet te vinden. 

Het baart wel zorgen dat zulke onderzoeken steeds meer lijken toe te nemen op Bonaire en dat de overheden hun beleid hierop aanpassen. Ik pleit er niet voor dat alle onderzoeken een volledige wetenschappelijke basis moeten hebben, met complexe analyses, maar ik wil wel meegeven dat onderzoeken tenminste de toets van de representativiteit moeten doorstaan. Het gevolg is een onderzoek die valide en betrouwbaar is en gegeneraliseerd kan worden. Wordt beleid toch gebaseerd op niet representatieve onderzoeken dan is er sprake van schending van een van de beginselen van ‘good governance’ met name het beginsel van zorgvuldigheid.