Door Caribisch Netwerk | Marit Severijnse

Ouders en aanstaande ouders deelden tegenover Caribisch Netwerk in 2022 al hun verbazing over het beperkte zwangerschapsverlof op Bonaire Plannen om de verlofregelingen (waaronder geboorteverlof voor partner en zwangerschapsverlof voor zelfstandige moeders) uit te breiden, zijn nog steeds niet van de grond gekomen in Den Haag.

Hoewel moeders op Bonaire recht hebben op 16 weken zwangerschapsverlof met volledige doorbetaling, moeten veel vaders het doen met de 2 dagen verlof die ze van hun werkgever krijgen.

Vaders in Europees-Nederland hebben daarentegen recht op een volledig doorbetaalde werkweek en kunnen daarnaast nog aanvullend geboorteverlof opnemen (5 weken voor 70 procent van het dagloon).

Daarnaast hebben moeders die op Bonaire zelfstandig ondernemer zijn, in tegenstelling tot moeders in Europees-Nederland, geen recht op betaald zwangerschapsverlof.

Ook ouderschapsverlof, bedoelt zodat je meer tijd kunt doorbrengen met je kind, bestaat in Caribisch Nederland helemaal niet. Terwijl ouders in Europees-Nederland recht hebben op 9 weken gedeeltelijk betaald verlof in het eerste jaar van het kind.

Ouders en aanstaande ouders delen opnieuw hun zorgen.

Noodgedwongen vakantiedagen inzetten
Juliska beviel dit jaar op Bonaire van een dochter en had graag gebruikgemaakt van ouderschapsverlof. “Na de 12 weken verlof was ik echt nog niet klaar om alweer aan het werk te gaan. Voor de ‘bonding’ vond ik het belangrijk dat mijn kindje langer thuis kon blijven”, vertelt ze.

Daarom zette Juliska vakantiedagen in om haar verlof te verlengen. “Ik realiseer me dat het een luxe positie was dat ik bij mijn werkgever vakantiedagen kon opsparen. Maar dat betekende wel dat ik steeds het minimale aan vakantiedagen op nam en veel aan het werk was.”

Nu haar dochter naar de opvang gaat, moet Juliska ook noodgedwongen vakantiedagen inzetten wanneer de opvang gesloten is (bijvoorbeeld tijdens feestdagen). “Die vakantiedagen heb ik nu dubbel en dwars nodig.”

Op werk zet ze een deel van haar kolftijd in om dagelijks eerder te stoppen. “Zodat ik mijn kindje dan zelf kan voeden, dat zie ik als een quality time moment.” Maar Juliska is bang om die tijd te verliezen als haar kolfrecht straks (na 9 maanden) voorbij is. “Ouderschapsverlof zou ook daarvoor een goede oplossing zijn. Het zou echt zorgen voor een betere balans tussen werk en het moederschap.”

Soms vraag ze zich af hoe ze het in de toekomst moet regelen met alle schoolvakanties. “Hopelijk hebben we tegen die tijd dezelfde rechten.”

Luxe om helemaal te stoppen met werk was er niet
“Toen wij erachter kwamen dat ik zwanger was, bracht dat (naast de vreugde en blijdschap) ook direct al een stukje zorg mee over de financiën”, vertelt Caro. Ze beviel dit jaar op Bonaire van een zoontje en heeft samen met haar vriend verschillende ondernemingen. “Wie vang het werk op en hoe dekken we dan al onze kosten?” vroeg ze zich af.

Waar zij in Europees-Nederland beide in aanmerking zouden komen voor een ‘Zelfstandige en Zwanger-regeling (ZEZ)’, krijgen ze op Bonaire helemaal niks. Caro en haar vriend moesten hun spaargeld inzetten om het verlies aan inkomsten op te kunnen vangen. “Gelukkig dat we dit hadden, maar als je geen spaargeld hebt of een partner om op terug te vallen, hoe red je jezelf dan als ondernemende moeder?”, zegt Caro.

Haar partner nam veel van het werk op zich, maar helemaal stoppen met werken ging niet. “De laatste weken voor de bevalling heb ik evengoed elke dag nog wel wat gedaan aan werk. De luxe om mij daarvan volledig ‘af te kunnen sluiten’ was er niet.”

Caro hoopt dat er snel iets wordt geregeld voor zelfstandigen op Bonaire. “Naast een zorgeloze zwangerschap, zijn de tijd die je met je baby besteedt in de eerste maanden zo belangrijk en bepalend voor de binding en hoe een kind zich ontwikkeld. Ik vind het zorgelijk dat zelfstandigen hier dus niet standaard de (financiële) ruimte voor krijgen en soms noodgedwongen alweer snel aan het werk moeten na de geboorte van hun kind.”

Meer verhalen over zorgen van zelfstandig ondernemende moeders lees je hier.

Dat papa er niet vanaf het begin bij kan zijn, voelt pijnlijk
Esther is zwanger van haar eerste kindje. Dat er voor haar vriend geen verlof is op Bonaire vind ze heel vervelend. “We worden voor het eerst ouders, een van de grootste veranderingen die we ooit zullen meemaken. Dat hij daar niet vanaf het begin volledig bij kan zijn, voelt gewoon pijnlijk.”

“Het is een kwestie van accepteren, ook al is het moeilijk”, reageert haar vriend. Hij werkt bij een kayakbedrijf en is daarnaast zelfstandig ondernemer. “Voor mijn eigen bedrijf kan ik gelukkig vanuit huis werken. Zo kan ik hopelijk wat meer tijd thuis doorbrengen, al is het niet hetzelfde als verlof.”

Veel moeders lopen tegen problemen aan omdat zij er in de periode na de bevalling veelal alleen voor staan, bleek eerder al uit verschillende verhalen. 

Het feit dat er ook geen ouderschapsverlof is, vinden ze jammer. “Hoe mooi zou het zijn als je een papa- of mamadag kon opnemen?”, zegt Esther. “Ze zijn maar één keer zo klein. We hopen dat er een dag komt dat ouders die kostbare momenten in alle rust kunnen beleven.”

Een dag minder werken geen optie
“Toen ik me na het mooie nieuws van de zwangerschap ging verdiepen in het verlofsysteem op Bonaire, schrok ik wel”, zegt ook Coen. “Ik had me niet eerder beseft dat we ook in de hechting met kinderen als bijzonder geval, ofwel bijzondere gemeente, worden behandeld.”

Hij woont nu 8 jaar op Bonaire en wordt volgend jaar vader. “Mijn vriendin zou na de bevalling graag 1 dag minder willen gaan werken, maar dat kan alleen als we dat zelf opvangen”, legt hij uit.

“Het leven is hier natuurlijk al erg duur. Veel mensen hebben 2 banen om hun lasten te kunnen betalen. Dan is een dag minder gaan werken, om aan de hechting met je kind te werken, geen optie voor velen. Terwijl er toch vaak sprake is van problematiek op latere leeftijd, wanneer een kind niet goed en veilig gehecht is.”

Coen werkt voor een van de weinige bedrijven op het eiland waar vaders langer verlof krijgen na de geboorte. “Ik hoop dat andere organisaties volgen, maar beter zou het zijn wanneer de politiek de regelingen gelijktrekt.”

Geen concrete tijdlijn voor uitbreiding verlofregelingen
Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid laat in een reactie weten dat er nog geen exacte datum is voor de invoering van het uitgebreide verlofstelstel: “Dit moet via een wetswijziging door de overheid in Den Haag gebeuren.”

In de zomer van 2022 werd al gestart met gesprekken in Caribisch Nederland over verschillende wetswijzigingingen op het gebied van het verlofstelstel (waaronder geboorteverlof voor partner, en zwangerschapsverlof voor zelfstandigen, maar ook calamiteitenverlof en kortdurend zorgverlof).

“De verwachting is nu dat de wetswijziging pas in 2025 zal worden aangenomen (na goedkeuring door de Tweede en Eerste Kamer)”, aldus SZW. Op dit moment is er op Bonaire alleen een zogenaamd kort verzuim verlof voor bijzondere omstandigheden, zoals de bevalling van een partner of een begrafenis.