‘Gezaghebber Rijna laat de Bonairiaanse kust illegaal volbouwen’

Op Bonaire worden vakantieresorts gebouwd die het unieke koraal in gevaar brengen. Onderzoek van Follow the Money toont aan dat dit illegaal gebeurd, en met de hoogste bestuurder van Bonaire, Edison Rijna, die actief zou meewerken aan de illegale bouwplannen van vaak Nederlandse ondernemers.

De lijntjes tussen lokale bestuurders van Bonaire en – veelal Nederlandse – ondernemers zijn kort, blijkt uit gesprekken die Follow the Money voerde met verschillende (oud-)ambtenaren en -bestuurders.

Uit angst voor represailles willen de meesten van hen anoniem blijven, schrijft het Nederlandse onderzoeksplatform. Uitzondering hierop is Bote ter Steege, die van 2018 tot 2020 hoofdofficier van justitie op Bonaire was. ‘Als er een rijke ondernemer langskomt,’ zegt hij, ‘worden de milieu- en natuurregels ineens aan de kant geschoven.’

Tropisch strand

Follow the Money geeft een groot aantal voorbeelden in het artikel. Een van die voorbeelden gaat over ondernemer en hotelbaas Hans Schellevis, die pal voor zijn Chogogo-hotel een hagelwit tropisch strand liet aanleggen. Zonder natuurvergunning.

Natuurbeheerder Stinapa, stelde de Bonairiaanse overheid eind september in gebreke, omdat die na herhaalde oproepen weigert op te treden tegen het strand. 5 oktober moet het bestuur reageren.

Korte lijntjes

Volgens Follow the Money beschikken veel ondernemers, vaak Nederlanders, over korte lijntjes met het bestuur. Ook hotelbaas Schellevis beschikt volgens het onderzoeksplatform over zo’n kort lijntje met het eilandbestuur. Hij zou bevriend zijn met gezaghebber Edison Rijna. De mannen kennen elkaar uit de tijd dat Rijna als bankier werkte op Curaçao, waar Schellevis al sinds eind jaren negentig met zijn vrouw een hotel runt, aldus Follow the Money.

Het korte lijntje komt van pas bij de aanleg van het strand zonder vergunning. Maar Rijna stelt Schellevis gerust, de vergunning komt voor 1 december. Een anonieme betrokkene zegt tegen het onderzoekplatform: ‘Hij deed een hapje en een drankje, kreeg een rondleiding en zei dat hij het prachtig vond dat Bonaire eindelijk een mooi zandstrand zou krijgen.’

Gezaghebber Rijna ziet het anders. in het artikel van Follow the Money zegt hij:  ‘Ik heb geen persoonlijke relatie met Hans. Mensen komen naar mij als burgervader toe als er een probleem is. Of dat nou hoteleigenaars zijn of mensen die een probleem hebben met hun verblijfsvergunning. Ik help bepaalde ontwikkelingen in gang te zetten, of juist niet. In dat kader help ik mensen als Hans.’ 

Follow the Money spreekt met meerdere ambtenaren, sommigen van hen zijn dat inmiddels niet meer. Die geven allemaal een beeld van een bestuur dat zijn wil doordrukt en ambtenaren opzij zet als die de regels niet willen buigen.

Den Haag

Volgens het onderzoeksplatform is Den Haag medeplichtig. In 2019 concludeerde de Raad voor Rechtshandhaving al dat de handhaving van milieu- en natuurregels door bestuur niet functioneert. De handhaving is namelijk gepolitiseerd, omdat het bestuurscollege uiteindelijk bepaalt wat er gebeurt met de vastgestelde overtredingen. 

Ambtenaren zeiden in interviews met de Raad voor de Rechtshandhaving dat van ‘stevig overheidsoptreden’ al decennia geen sprake is. ‘Praktijken die strijdig zijn met wettelijke bepalingen zijn al zo lang gedoogd, dat het vanzelfsprekendheden zijn geworden.’ 

Ook staatssecretaris Alexandra van Huffelen krijgt bezoek van Follow the Money en erkent dat vergunningverlening en handhaving tekort schieten op Bonaire. Ze zegt meermaals met gezaghebber Rijna te hebben gesproken over de Chogogo-affaire en er is afgesproken dat er een evaluatie en verbeterstappen komen, ‘met het oog op natuurbehoud en ordentelijke bestuurlijke processen’.

Volgens Follow the Money vinden andere verantwoordelijke ministeries, zoals Infrastructuur en Waterstaat en Landbouw, Natuur en Visserij vooral dat het bestuur van Bonaire zelf verantwoordelijkheid heeft. 

Ook de minister voor Natuur en Stikstof, Christianne van der Wal, kan bij overtredingen zoals bij Chogogo een terrein ontruimen of ‘in de vorige toestand herstellen’, maar liet de handhaving volledig over aan het eilandbestuur. De laatste twee ministeries wachten het resultaat af van het onderzoek naar het strand bij Chogogo. Het onderzoek dat volgens Follow the Money door het OLB wordt vertraagd. 

• lees hier het volledige artikel van Follow the Money