Door Caribisch Netwerk | Marit Severijnse

Hoeveel dove en slechthorende mensen wonen er eigenlijk op Bonaire? En waar hebben ze hulp bij nodig? De bijzondere gemeente doet daar momenteel onderzoek naar. “Er zijn dove en slechthorende mensen die hier verborgen leven”, vertelt gebarentolk Esther de Veer.

Na twee jaar corona-persconferenties is zij niet meer op tv te zien, maar De Veer heeft het drukker dan ooit als gebarentolk. Naast haar werk, geeft zij lessen in gebarentaal en geeft ze regelmatig lezingen. Zij wil dat dove en slechthorende mensen echt overal kunnen meedoen op Bonaire.

Momenteel is De Veer al enige tijd, in opdracht van de bijzondere gemeente Bonaire, bezig met een onderzoek. “We weten namelijk nog steeds niet hoeveel mensen doof en slechthorend zijn op Bonaire. Er is overal wel informatie te vinden, maar dat is nog niet centraal geregeld.”

Waarom is een gebarentolk nodig? 
Voor dove en slechthorende mensen is gebarentaal een moedertaal. Ondertiteling van een video kan namelijk voelen als een tweede taal. Ook krijgen ze niet mee hoe iemand iets zegt en waar de klemtoon op ligt.

Belangrijke informatie krijgen mensen liever in hun moedertaal. Ondertitelen of een uitleg uitschrijven is daarom niet een geschikte manier om onderwijs te geven.

Geen onderwijs in gebarentaal
Op Bonaire is er geen school waar dove kinderen speciaal naartoe kunnen. Veel kinderen zouden daarom naar Nederland, Suriname, Aruba of Curaçao verhuizen om toch goed onderwijs te kunnen volgen, weet de gebarentolk.

Sommige dove en slechthorende kinderen zijn volgens De Veer zelfs thuisgehouden. “Om wat voor reden dan ook. Het kan te maken hebben met schaamte, bijvoorbeeld.”

Verborgen op het eiland
De Veer gaat voor het onderzoek langs verschillende woningen om te vragen of daar een doof gezinslid woont. “Het is allemaal via-via hoe ik het moet aanpakken, want het gaat voornamelijk om de mensen die een beetje verborgen zijn op het eiland.”

Lessen uit coronatijd
In de coronatijd is de gebarentolk namelijk een paar dingen opgevallen. “Ik heb ten eerste gemerkt dat de dove mensen veel hadden aan het tolken bij de persconferenties. Je merkte dat doven en slechthorenden op Bonaire voelden dat zij ook meetellen en de waarschuwingen kwamen aan.”

Nog een verandering: volgens de gebarentolk is er sinds de corona-pandemie meer begrip gekomen voor haar werk. “Er is geen wantrouwen meer”, ziet De Veer.

“Daarvoor was dat anders, want mijn werk was hier nog onbekend. Ze vroegen dan: wat doe je nou eigenlijk precies? Als ik nu ergens binnenkom bij organisaties op Bonaire, hebben ze wel tijd voor mij.”

Hulp vanuit de gemeente
Caribisch Netwerk heeft de bijzondere gemeente Bonaire benaderd met de vraag: welke voorzieningen zijn er op dit moment voor mensen die doof of slechthorend zijn? De vraag blijft onbeantwoord. Op de website van de gemeente is niets over dit onderwerp te vinden.

Waar hebben doven en slechthoren behoefte aan?
De Veer wil met haar onderzoek ook weten waar dove en slechthorende mensen tegen aanlopen bij de gemeente. Ook belangrijk: waar hebben deze mensen eigenlijk zélf behoefte aan? “Misschien wil iemand wel autorijles hebben, of heeft de familie iets nodig om ze te kunnen helpen.”

In december maakt De Veer de onderzoeksresultaten bekend, zegt ze.

“Inclusiviteit is niet alleen maar gebarentaal, maar ook kijken wat mensen nodig hebben. Daar zijn steeds meer mensen op Bonaire mee bezig”, ziet zij in de praktijk. “Dat vind ik echt positief. We zijn op weg. Ik heb goede moed dat er meer komt voor dove mensen.”

NPO Kennis: waarom is een gebarentolk nodig?Leer in een paar minuten wat een gebarentaal precies is, hoe het is ontstaan en een paar bijzondere verhalen “Leer praten dan wordt het misschien nog wel wat met jou”, werd er vroeger tegen dove en slechthorende mensen gezegd.