OPINIE I Akkoord over sociaal minimum binnen handbereik

Door Nina den Heyer en Elvis Tjin Asjoe

Een meerderheid in de Tweede Kamer is voor het vaststellen van een sociaal minimum voor Caribisch Nederland, maar doet dat – naar verluidt om coalitieredenen – niet, althans niet nu. Verantwoordelijk staatssecretaris Van Ark is eveneens voor, maar zegt dat het nu niet kan. De Eerste Kamer vindt unaniem dat het wel nu kan. Alle bestuurders, eilandsraadsleden, maatschappelijke organisaties en burgers op Bonaire zijn het daar hartgrondig mee eens. Net als de Nationale Ombudsman en het College voor de Rechten van de Mens.

Wie alle onderliggende documenten – en dat zijn er heel veel – tot zich heeft genomen en er de verslagen van de debatten in Tweede en Eerste Kamer nog eens op naslaat kan tot maar één conclusie komen: iedereen vindt dat er voor Caribisch Nederland zo snel als mogelijk is een leefbaar inkomen moet worden gedefinieerd. Zoals iedereen tevens van mening is dat de armoede op de eilanden – bijna de helft van de gezinnen heeft te weinig inkomen om in de noodzakelijke levensbehoeften te voorzien – daadkrachtig dient te worden bestreden. Het enige, maar dan ook enige verschil van inzicht betreft het moment waarop het sociaal minimum wordt vastgesteld.

Na weging van alle over en weer ingebrachte argumenten zijn wij tot de overtuiging gekomen dat een akkoord binnen handbereik is: een compromis dat recht doet aan de wens van alle voorstanders van het per direct vaststellen van het sociaal minimum, maar tegelijkertijd tegemoet komt aan de zorgen van het kabinet over mogelijke ontwrichtende effecten op de kwetsbare economieën van de BES-eilanden. Daarom leggen we beide kampen graag de volgende vragen voor:

1) Bent u het er mee eens dat er voor Caribisch Nederland – net als in Europees Nederland het geval is – een sociaal minimum moet worden vastgesteld?

2) Bent u het er mee eens dat ook de inwoners van Caribisch Nederland recht hebben op een fatsoenlijke manier in hun levensonderhoud te voorzien?

3) Bent u het er mee eens dat de door Regioplan (en eerder het Nibud) berekende kloof tussen enerzijds het minimumloon/uitkeringen en anderzijds het bedrag dat nodig is om de maand rond te komen verkleind dient te worden?

4) Bent u het er mee eens dat dit langs twee sporen kan worden gerealiseerd: A) initiatieven die leiden tot verlaging van de kosten van levensonderhoud en B) het scheppen van voldoende beter betaalde werkgelegenheid door het faciliteren van economische ontwikkeling?

5) Bent u het er mee eens dat de te nemen stappen om het onder 3 genoemde te bereiken in een zodanig tempo dient te geschieden dat de lokale economie er niet door ontwricht raakt?

Wij kunnen ons niet voorstellen dat er iemand te vinden is die een van deze vragen met nee beantwoord. Dat lijkt ons een mooie basis voor het bedenken van een Hollandse polderoplossing. Die zou er als volgt uit kunnen zien:

De regering stelt hypothetisch een sociaal minimum vast. Vervolgens maakt zij samen met de Openbare Lichamen een dynamisch meerjarig stappenplan met in een beheersbaar tempo te nemen maatregelen die de kosten van levensonderhoud op de eilanden verlaagt en de inkomenspositie verbetert. Dit plan wordt jaarlijks – mede op basis van de effecten van reeds genomen maatregelen – geactualiseerd. Tevens wordt jaarlijks getoetst of het hypothetisch vastgestelde sociaal minimum aanpassing (als het goed is naar beneden) behoeft.

Het voordeel van deze aanpak is dat duizenden onder de armoedegrens levende inwoners van Caribisch Nederland niet alleen perspectief op een fatsoenlijk bestaan wordt geboden, maar ook de stappen op weg daar naar toe kunnen volgen. Het motiveert bovendien de eilandbesturen alsmede werkgeversorganisaties en vakbonden om – in afstemming met het Rijk – een concrete bijdrage te leveren aan het stappenplan. Maar het belangrijkste is misschien nog wel dat op deze manier een begin wordt gemaakt met het herstel van het afbrokkelende vertrouwen van de Bonairiaanse bevolking in de band met Nederland. Wij zeggen: Aan tafel!!!

Elvis Tjin Asjoe is fractieleider van oppositiepartij MPB, Nina den Heyer was voor de MPB gedeputeerde van o.a. Sociale Zaken.